13 grudnia odbyło się zaprzysiężenie rządu Donalda Tuska. Opisujemy, jakie konkrety zapowiada premier i w jakich sprawach mogą wystąpić konflikty w nowej koalicji.
We wtorek 12 grudnia 2023 r. Donald Tusk wygłosił ponad dwugodzinne exposé, w którym nakreślił wizję prac swojego rządu. Swoje przemówienie rozpoczął od nazwania nowej większości „koalicją 15 października”, a także odczytał list pożegnalny Piotra Szczęsnego, który dokonał samopodpalenia w 2017 r. List składa się z 15 punktów – manifestów przeciwko rządom Prawa i Sprawiedliwości. Następnie premier przystąpił do przedstawiania niektórych postulatów programowych koalicji rządowej. Donald Tusk zapowiadał:
Donald Tusk obiecał także w swoim wystąpieniu, że jego gabinet zrealizuje obietnice wyborcze. Zadeklarował: „Nie muszę czytać ani 100 konkretów, ani innych elementów programu rządowego innych partii politycznych. Cała Polska zna te konkrety. Polska nas będzie z tego rozliczała. Nie boję się tego. W imieniu całego przyszłego rządu mogę wam powiedzieć: nie obawiamy się żadnej z tych obietnic – zostaną zrealizowane”.
Ponadto pod koniec przemówienia Donald Tusk zapowiedział zainicjowanie comiesięcznych sprawozdań z działalności rządu w ramach otwartych spotkań z obywatelami.
Potencjalne konflikty w koalicji
Przypomnijmy – nowa koalicja rządząca składa się z przedstawicieli Koalicji Obywatelskiej, Polski 2050 Szymona Hołowni – Trzeciej Drogi, Polskiego Stronnictwa Ludowego – Trzeciej Drogi oraz Lewicy. Przed wyborami wszystkie komitety przedstawiały swoje programy wyborcze, które różniły się między sobą w wielu aspektach. Na podstawie odpowiedzi udzielonych przez parlamentarzystów formacji rządzących zidentyfikowaliśmy potencjalne pola konfliktu pomiędzy koalicjantami – sprawdziliśmy również, w jaki sposób deklaracje z exposé Donalda Tuska wpisują się w programy formacji koalicyjnych.
Spośród wszystkich pytań zadanych w naszym kwestionariuszu wyborczym wyróżniliśmy obszary, w których odpowiedzi parlamentarzystów z poszczególnych formacji różniły się od siebie.
Należą do nich:
W kwestii energetyki przedstawiciele partii koalicyjnych zgadzają się, że rząd powinien skoncentrować się na rozwoju odnawialnych źródeł energii (przede wszystkim energii wiatrowej i słonecznej). Odnotowaliśmy jednak różnice w podejściu do rozwoju energetyki jądrowej. Za istotny uznało go 7 z 18 przedstawicieli Polski 2050, 39 z 49 przedstawicieli Koalicji Obywatelskiej, 16 z 18 przedstawicieli Lewicy oraz 1 z 4 przedstawicieli Polskiego Stronnictwa Ludowego.
Jeszcze większe rozbieżności widać w odpowiedziach dotyczących polityki mieszkaniowej. 6 z 18 posłów i posłanek Polski 2050 odpowiedziało się za dążeniem do deregulacji prawa budowlanego – nikt z KO, PSL-u lub Lewicy nie poparł takiego rozwiązania. Największe rozbieżności w kwestii mieszkań odnotowaliśmy w odpowiedzi na stwierdzenie: „Należy wprowadzić niskooprocentowane kredyty na zakup pierwszego mieszkania dla osób młodych” – 38 z 49 przedstawicieli KO zgodziło się z tym twierdzeniem. Pozostali przedstawiciele koalicyjnych ugrupowań – 15 z 18 posłów Polski 2050, 17 z 18 posłów Lewicy oraz 2 z 4 PSL-u nie wybrali powyższej odpowiedzi.
W zakresie ochrony zdrowia zapytaliśmy parlamentarzystów, na jakie cele należy najpilniej zwiększyć nakłady. Większość posłów i posłanek wskazało na rozwój sieci przychodni ze specjalistyczną opieką zdrowotną (36 członków KO, 4 PSL, 10 Polski 2050 i 8 Lewicy). Na rozwój szpitali ze specjalistyczną opieką zdrowotną wskazało 12 posłów KO, 2 Lewicy i 1 Polski 2050. Z kolei za rozwojem sieci gabinetów lekarzy rodzinnych (POZ) było 7 przedstawicieli Polski 2050 oraz 8 Lewicy.
Kolejnym potencjalnym punktem spornym dla nowej koalicji rządzącej może być sprawa granicy polsko-białoruskiej. W swoim exposé Donald Tusk zapewniał, że wschodnia granica Polski będzie chroniona, jednak nie podał szczegółów co do sposobu jej ochrony. W kwestionariuszu rozesłanym parlamentarzystom i parlamentarzystkom zapytaliśmy ich o działania, które należy podjąć, aby zadbać o bezpieczeństwo państwa. Wszyscy przedstawiciele byli zgodni co do tego, że nie należy stosować procedury pushbacków. Jednak w pozostałych odpowiedziach pojawiły się różnice. Zdaniem 4 przedstawicieli PSL, 1 przedstawiciela Lewicy i 2 przedstawicieli KO należy utrzymywać zaporę na granicy i rozbudować ją na kolejnych odcinkach. Większość parlamentarzystów KO, Lewicy oraz Polski 2050 odpowiedziała, że należy skupić się przede wszystkim na rozbijaniu grup przemytników i handlarzy ludźmi w Polsce – z kolei 3 przedstawicieli PSL wybrało inne odpowiedzi.
Ostatnim polem potencjalnego konfliktu jest wprowadzenie euro. Zdaniem 23 przedstawicieli KO, 16 Polski 2050, 3 Lewicy oraz 1 członka PSL należy jak najszybciej dążyć do wprowadzenia euro w Polsce. Przeciwnego zdania była większość posłów i posłanek Lewicy (9), a także parlamentarzysta PSL i 2 parlamentarzystów KO.
Poza wyróżnionymi obszarami możemy spodziewać się sporów w koalicji także w innych obszarach, m.in. w sprawie aborcji lub reform podatkowych, o których częściowo wspominał w exposé premier Donald Tusk.