Przeanalizowaliśmy najważniejsze zmiany dotyczące władzy sądowniczej, mediów i zasad organizacji wyborów, które zaszły w ostatnich 8 latach.
25 października
Prawo i Sprawiedliwość wygrywa wybory do Sejmu otrzymując 37 proc. głosów.
listopad – grudzień
Pierwsza próba przejęcia Trybunału Konstytucyjnego przez Zjednoczoną Prawicę. Władza chce wygasić kadencję urzędującego prezesa, wprowadzić odpowiedzialność dyscyplinarną sędziów na wniosek ministra sprawiedliwości lub prezydenta oraz unieważnia wybór nowych sędziów TK.
30 grudnia
Rząd przejmuje kontrolę nad władzami mediów publicznych.
8 stycznia
Minister skarbu Dawid Jackiewicz powołuje byłego posła PiS Jacka Kurskiego na funkcję prezesa Telewizji Polskiej.
28 stycznia
Podporządkowanie prokuratury władzy politycznej – minister sprawiedliwości zostaje Prokuratorem Generalnym.
22 czerwca
Powstaje Rada Mediów Narodowych, pozakonstytucyjne ciało kontroli mediów.
21 grudnia
Prezesem Trybunału Konstytucyjnego zostaje zależna od PiS, oceniana negatywnie przez sędziów Julia Przyłębska.
23 marca
Minister Sprawiedliwości przejmuje kontrolę nad organizacją pracy sądów.
20 lipca
Próba wygaszenia kadencji Sądu Najwyższego. SN stwierdza ważność wyborów w Polsce.
11 stycznia
Centralizacja organizacji wyborów i degradacja instytucji.
Kandydaci do Państwowej Komisji Wyborczej odpowiadającej za przeprowadzenie wyborów w Polsce nie muszą już być sędziami.
Państwowa Komisja Wyborcza traci część kompetencji: szefa Krajowego Biura Wyborczego oraz komisarzy wyborczych wybiera teraz spośród kandydatów przedstawionych przez władzę wykonawczą – ministra spraw wewnętrznych.
Nowe prawo wygasza kadencje dotychczasowych komisarzy wyborczych – sędziów odpowiadających za przeprowadzanie wyborów w okręgach. Korpus komisarzy liczy teraz nie 40 a 100 osób, obniża się ich ranga – aby zostać komisarzem, nie trzeba być już sędzią.
Wyborów w terenie nie organizują już władze samorządowe. Urzędnik wyborczy jest teraz powoływany przez Krajowe Biuro Wyborcze.
Likwidacja możliwości głosowania korespondencyjnego dla wyborców głosujących zagranicą.
styczeń-kwiecień
Nowelizacja ustaw o Krajowej Radzie Sądownictwa (organ odpowiadający za awanse sędziów) i Sądzie Najwyższym.
KRS traci niezależność od władzy politycznej. Członkowie KRS (sędziowie) wybierani są teraz przez Sejm, a nie przez zgromadzenia sędziów.
By skrócić kadencję I prezes Sądu Najwyższego obniża się wiek przechodzenia sędziów w stan spoczynku.
Sąd Najwyższy ma nową Izbę – Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych. Izba Kontroli decyduje od teraz o ważności wyborów.
15 czerwca
Nowelizacja Kodeksu wyborczego
Z obawy przed brakiem kandydatów na urzędników wyborczych władza zmniejsza wymagania konieczne dla pełnienia tej funkcji.
20 lipca
Próba zmiany ordynacji do Parlamentu Europejskiego. Zjednoczona Prawica chce podniesienia efektywnego progu wyborczego, by uniemożliwić wybór europosłów z list małych komitetów. Ustawę zawetował prezydent.
21 października 2018
Wybory do samorządu.
Podczas kampanii politycy Prawa i Sprawiedliwość sugerują uzależnienie przekazywania środków do regionów od wybranych w nich władz samorządowych.
31 stycznia
Uzgodnienie przepisów Kodeksu wyborczego z nowelizacją ustawy o Sądzie Najwyższym.
13 października 2019
Prawo i Sprawiedliwość wygrywa wybory do Sejmu otrzymując 43 proc. głosów.
20 grudnia
Za kwestionowanie zmian wprowadzanych przez Zjednoczoną Prawicę w wymiarze sprawiedliwości sędziom Sądu Najwyższego grozi odpowiedzialność dyscyplinarna.
31 marca
Nowelizacja Kodeksu wyborczego związana z pandemią wprowadza głosowanie korespondencyjne dla osób 60+ i osób w izolacji.
17 kwietnia
Ograniczenie kompetencji Państwowej Komisji Wyborczej w wyborach prezydenckich w 2020 r. PKW nie odpowiada już za:
– publikację obwieszczeń wyborczych;
– wydawanie zaświadczeń o prawie do głosowania;
– organizowanie głosowania korespondencyjnego i przez pełnomocnika;
– ustalania wzoru karty do głosowania i nie zarządza druku tych kart.
9 maja
Wchodzi w życie ustawa epizodyczna mająca pierwszeństwo stosowania przed Kodeksem wyborczym. Wprowadza powszechne głosowanie korespondencyjne w wyborach prezydenckich 10 maja 2020 r.
Ustawę uchylono 2 czerwca 2020 r.
10 maja 2020
Pierwszy termin wyborów prezydenckich.
Pomimo wprowadzenia przepisów pandemicznych wybory, tzw. kopertowe (korespondencyjne) się nie odbyły.
2 czerwca
Wchodzi w życie ustawa epizodyczna mająca pierwszeństwo stosowania przed Kodeksem wyborczym. Wprowadza głosowanie korespondencyjne dla części wyborców w wyborach prezydenckich.
12 lipca
Andrzej Duda, kandydat Prawa i Sprawiedliwości i dotychczasowy prezydent, wygrywa wybory prezydenckie, otrzymując w II turze 51 proc. głosów.
23 września
Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) krytykuje działania mediów publicznych, oceniając, że Telewizja Polska „nie spełniła swojego regulowanego prawem obowiązku informowania w sposób obiektywny i bezstronny w czasie kampanii".
7 grudnia
Państwowy koncern PKN Orlen przejmuje media regionalne – 20 dzienników regionalnych, prawie 120 tygodników lokalnych oraz serwisy internetowe.
11 sierpnia
Próba ograniczenia działalności prywatnej telewizji TVN.
14 października
Państwowa Komisja Wyborcza ma prawo sprawdzać, czy partie polityczne prowadzą i rejestrują wpłaty i rejestry umów. PKW może nakładać kary pieniężne.
W praktyce PKW nie ma jednak możliwości egzekwowania, czy partie polityczne prowadzą rejestry – posłowie nie przewidzieli przepisów wykonawczych.
17 grudnia
LexTVN, ustawa ograniczająca działanie telewizji prywatnej przechodzi głosami Zjednoczonej Prawicy w Sejmie.
27 grudnia
Prezydent Andrzej Duda wetuje LexTVN.
26 maja
Likwidacja Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego. W jej miejsce Zjednoczona Prawica wprowadza Izbę Odpowiedzialności Zawodowej.
23 grudnia
Na stronach Sejmu pojawia się kolejna nowelizacja Kodeksu wyborczego.
styczeń-marzec
nowelizacja Kodeksu wyborczego wprowadza:
– komisje wyborcze w miejscowościach do 200 mieszkańców, szacuje się, że w całym kraju zorganizowanych ma być 6 tys. nowych lokali wyborczych;
– Centralny Rejestr Wyborców. Rejestr będzie prowadziło ministerstwo cyfryzacji;
– gwarancję transportu do lokalu wyborczego osób z niepełnosprawnościami i 60+ jeżeli zgłoszą odpowiedni wniosek;
– przebieg całego głosowania będą mogli nagrywać mężowie zaufania, którzy za swoją pracę otrzymają ustawowo ustalane wynagrodzenie.
Kompetencje PKW w zakresie przyjmowania skarg w sprawach okręgów wyborczych przejmuje sąd administracyjny bez możliwości zgłoszenia odwołania od jego decyzji.
kwiecień-maj
Zjednoczona Prawica przegłosowała ustawę o „Państwowej Komisji ds. badania wpływów rosyjskich na bezpieczeństwo wewnętrzne RP w latach 2007-2022". Komisja w ramach ostatecznej decyzji administracyjnej może wydać „zakaz pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi na okres do 10 lat”. W praktyce – PiS zyskało pozasądowy sposób eliminacji przeciwników politycznych.