Powszechna edukacja to dorobek cywilizacyjny, którego powinniśmy strzec, pielęgnować i reformować w takim kierunku, żeby faktycznie bez względu na pochodzenie, młody człowiek mógł rozwijać pełnię swoich możliwości. Ważne jest też, żeby szkoła nadążała za dynamicznie przekształcającą się rzeczywistością i przygotowywała uczniów i uczennice na wyzwania XXI wieku.

System ochrony zdrowia - ponad 100 tysięcy nadmiarowych zgonów, obywatele i obywatelki nie mający dostępu do lekarzy pierwszego kontaktu i lekarzy specjalistów, zmiana terminów operacji i zabiegów, odkładane o wiele miesięcy badania profilaktyczne, rekordowa od lat liczba złożonych przez lekarzy i lekarki wniosków o wydanie zaświadczenia potrzebnego do pracy za granicą, zbliżający się strajk pielęgniarek, kpina z pracowników niemedycznych - salowe i sanitariusze, którzy nie tylko nie otrzymali dodatku covidowego ale w ogóle nie są widoczni dla ministra zdrowia - to katastrofa, z którą będziemy musieli radzić sobie latami. Ale w ochronie zdrowia znajduje się również właśnie kwestia zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży oraz dorosłych, dlatego nie zaznaczałam osobno tej kwestii, bo ona występuje zarówno w tym punkcie, jak i kolejnym. Powrót do szkół po okresie edukacji zdalnej - dzieci i młodzież po tak długim okresie izolacji będą miały problem z powrotem do normalności. Spadła motywacja do nauki, zajęcia w wielu przypadkach obrały formę wykładów, więc dzieci i młodzież nie była tak zaangażowana jak w trakcie nauczania stacjonarnego. Znacząco pogorszyły się relacje z rówieśnikami i nauczycielami, nasiliły się problemy psychospołeczne młodych ludzi i ich rodzin. Nie każdy miał też dostęp do wymaganego sprzętu czy warunki do uczestniczenia w lekcjach (jeden pokój dzielony przez dwójkę czy trójkę dzieci w procesie nauczania zdalnego). Dzieci z rodzin przemocowych nie mogły ani na chwilę od tej przemocy uciec. Część uczniów i uczennic "zniknęła" z systemu i przez długie miesiące nie brały udziału w lekcjach. Ogromna część uczniów i uczennic doświadczyła potężnego stresu związanego z całkowicie nową rzeczywistością, w której nie potrafili się odnaleźć. Przed nami wszystkimi ogromne wyzwanie. Bezpieczeństwo na rynku pracy - pandemia pokazała, że śmieciowe zatrudnienie to zagrożenie życia i zdrowia. Brak dostępu do podstawowego zabezpieczenia społecznego jak urlop zdrowotny czy zabezpieczenie przed zwolnieniem z dnia na dzień oznacza, że pracownicy będą ryzykować życiem i zdrowiem, byle nie stracić źródła przychodu. Setki tysiący pracowników zatrudnionych na umowy zlecenie z dnia na dzień zostało pozbawionych pracy i środków utrzymania. Pracownicy pracujący na podstawie umowy o pracę z dnia na dzień dowiedziało się, że będzie otrzymywało 1/5 mniejsze wynagrodzenie. Państwowa Inspekcja Pracy nie otrzymała listy pracodawców, którzy korzystają z tarczy, a którzy wobec tego nie mogą zwolnić pracowników, więc nie może tego weryfikować. Kobiety, które (w ogromnej większości to właśnie kobiety) korzystały z specjalnego urlopu opiekuńczego mają kolejne miesiące nieskładkowe, które oddalają je od prawa do emerytury minimalnej, co jeszcze bardziej pogłębi problem głodowych emerytur kobiet.

Wybrałam następujące odpowiedzi: zatrudnienie psychologa w każdej szkole oraz szkolenia z wiedzy o zdrowiu psychicznym skierowane do rodziców, ponieważ to są osoby, które mają najwięcej kontaktu z dziećmi, a bez których dochodzenie do zdrowia i dobrostanu jest często niemożliwe. Dobry psycholog jest w stanie pomóc wykryć źródło problemów - przemoc w domu, złe zachowanie czy przemoc innych uczniów i uczennic i pomóc w rozwiązaniu problemu, wysłać do lekarza psychiatry, wezwać policję. Rodzice zaś często w związku z natłokiem obowiązków, stresem w pracy czy swoimi problemami nie dostrzegają lub z braku wiedzy bagatelizują problemy. Sensowne szkolenie jak rozpoznawać oznaki depresji, jak wspierać dziecko, gdy czuje, jak nie bagatelizować problemów, które dorosłym mogą wydawać się błahe, ale dla dorastającego człowieka są najważniejsze - na pewno pomogłoby uchronić wiele dzieci i młodzieży przed utratą życia i zdrowia.