Parlament Europejski to jedyna instytucja Unii Europejskiej wyłaniana w wyborach bezpośrednich. Już 9 czerwca ponownie wybierzemy swoich reprezentantów do Brukseli i Strasburga. Jakie są zadania Parlamentu, ile osób w nim zasiada i kto tworzy jego obecny skład? Przyjrzeliśmy się najważniejszym faktom o PE.
Po wyborach w 2024 r. w PE zasiądzie łącznie 720 deputowanych z 27 państw. Na jednego europosła przypadać więc będzie ok. 622 tys. obywateli Unii. Dla porównania – jeden poseł na Sejm reprezentuje ok. 81 tys. Polaków.
Polska, pod względem liczby posłów, jest piątą siłą PE. Obywatele i obywatelki Polski reprezentowani są przez 52 eurodeputowanych, a po wyborach do europarlamentu w 2024 r. polska reprezentacja zwiększy się do 53 europosłów. Więcej o polskich przedstawicielach w PE przeczytacie w artykule na naszej stronie.
Liczba posłów zależy od liczby mieszkańców danego kraju. W 2024 r. najwięcej deputowanych wyślą do Brukseli i Strasburga Niemcy, których reprezentować będzie 96 europosłów i europosłanek. Większą od Polski liczbę eurodeputowanych będą mieć także: Francja (81), Włochy (76) oraz Hiszpania (61). Najmniej reprezentantów do Parlamentu Europejskiego mają najmniejsze państwa członkowskie: Malta, Luksemburg oraz Cypr – po 6 europosłów i europosłanek.
Do głównych zadań Parlamentu Europejskiego należy tworzenie prawa, uchwalanie budżetu (w ścisłej współpracy z Radą Unii Europejskiej), a także nadzorowanie pozostałych instytucji UE. Parlamentarzyści zatwierdzają również skład Komisji Europejskiej (w tym przewodniczącą lub przewodniczącego KE), a przewodnicząca Parlamentu Europejskiego zabiera głos na szczytach, na których spotykają się głowy państw członkowskich i szefowie rządów. Bez zgody PE szefowie państw i rządów nie mogą mianować zarządu Europejskiego Banku Centralnego – instytucji, która odpowiada za politykę monetarną strefy euro. Parlament wybiera także Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich. Zadaniem rzecznika jest badanie skarg na niewłaściwe działanie instytucji UE.
W Parlamencie Europejskim pracuje 20 komisji tematycznych. W ich skład wchodzi od 25 do 88 posłów. W komisjach odbywa się większość prac i przygotowania do posiedzeń plenarnych. Uzgadniane są poprawki do projektów nowego prawa, komisje opracowują również raporty. Europosłowie wchodzą również w skład 45 delegacji Parlamentu Europejskiego, które utrzymują stosunki i prowadzą wymianę informacji z parlamentami państw nienależących do Unii Europejskiej, a także z organizacjami międzynarodowymi i grupami państw, takim jak np. Delegacja do Zgromadzenia Parlamentarnego Pacyfik-UE.
W Parlamencie Europejskim IX kadencji (2019-2024) działa 7 grup politycznych – zwanych też frakcjami lub rodzinami europejskimi. Największą z nich jest Grupa Europejskiej Partii Ludowej (EPL), która liczy 177 członków. W jej skład wchodzą centrowe i centroprawicowe proeuropejskie siły polityczne. Do EPL należą m.in. europosłowie z PO i PSL czy przedstawiciele niemieckiej CDU. Drugą co do wielkości frakcją jest licząca 139 członków Grupa Postępowego Sojuszu Socjalistów i Demokratów (S&D). Do tej frakcji należą posłowie Nowej Lewicy, niemieckiego SPD czy hiszpańskiej socjaldemokratycznej PSOE.
Pozostałe europejskie partie polityczne to: Renew Europe (liberałowie; 102 członków, ze znaczną liczbą członków wybranych z ruchu politycznego prezydenta Francji Emmanuela Macrona, do frakcji należy Róża Thun z Polski 2050), Zieloni (72 członków, tworzą ją m.in. zieloni z Niemiec i Francji, do frakcji należy niezrzeszona Sylwia Spurek), Grupa Europejskich Konserwatystów i Reformatorów (EKR; 68 członków, w dużej mierze tworzona przez 27 europosłów Prawa i Sprawiedliwości); Tożsamość i Demokracja (ID; 59 członków, w znacznej mierze pochodzących z francuskiego Zjednoczenia Narodowego i włoskiej Ligi Północnej) oraz Lewica (GUE/NGL; 37 członków). Pozostali europarlamentarzyści są niezrzeszeni (m.in. członkowie węgierskiej partii Fidesz Viktora Orbána oraz słowackiej partii SMER Roberta Fico).
Od stycznia 2022 r. do końca bieżącej kadencji przewodniczącą Parlamentu Europejskiego jest Roberta Metsola (EPL, Malta). Jedną z 14 wiceprzewodniczących PE jest Ewa Kopacz (EPL, Platforma Obywatelska) – pełni tę funkcję od 2019 r.
Przewodniczącym największej grupy politycznej w PE, czyli Europejskiej Partii Ludowej jest Niemiec Manfred Weber, który w 2022 r. zastąpił na tym stanowisku Donalda Tuska. Szefową Postępowego Sojuszu Socjalistów i Demokratów w Parlamencie Europejskim (drugiej co do wielkości frakcji) jest Hiszpanka Iratxe García Pérez. Francuska europosłanka Valérie Hayer kieruje trzecią siłą PE, grupą Renew Europe. Przewodniczącym grupy Tożsamość i Demokracja (ID) jest Włoch Marco Zanni. Grupa Europejskich Konserwatystów i Reformatorów (ECR) ma dwoje współprzewodniczących: są to Polak – Ryszard Legutko oraz Włoch – Nicola Procaccini. Grupie Zielonych/Wolne Przymierze Europejskie współprzewodniczą Belg – Philippe Lamberts i Niemka – Terry Reintke. Najmniejszej pod względem liczebności członków Grupie Lewicy w Parlamencie Europejskim (GUE/NGL) współprzewodniczą Francuzka – Manon Aubry oraz Niemiec – Martin Schirdewan.