Artykuły

Kalendarium zmian w prawie o warunkach przerywania ciąży

2020-11-04

Jeszcze w 1992 r. kobiety w Polsce mogły przerywać ciąże nie tylko w szpitalach, ale również w gabinetach prywatnych, z trzech powodów. Obok przesłanek medycznych oraz ciąży w wyniku przestępstwa, dopuszczalna była aborcja ze względu na „trudne warunki życiowe kobiety ciężarnej”. Takie przepisy obowiązywały przez 36 lat na mocy ustawy z 27 kwietnia 1956 r. o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży. W 1993 r. posłowie ograniczyli dopuszczalność przerywania ciąży, a następnie 23 razy próbowali tę regulację zmieniać. Ograniczenie przesłanki medycznej nastąpiło 27 stycznia 2021 r., kiedy w Dzienniku Ustaw opublikowany został wyrok TK z 22 października 2020 r.

Sylwia Szołucha Róża Rzeplińska

Sejm X kadencji, trzy projekty ustaw

  • 1988-89 
    pro-life
    Pojawiają się pierwsze projekty delegalizujące aborcję.
    Restrykcyjny projekt senatora Waleriana Piotrowskiego (Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe) dopuszcza aborcję tylko przy zagrożeniu zdrowia i życia matki oraz wprowadzający kary dla kobiet i lekarzy przeprowadzających zabiegi.
    Treść projektu nie jest dostępna.
     
  • 25 stycznia 1991 r.
    pro-life
    inicjator: Senat
    Projekt ustawy o ochronie prawnej dziecka poczętego
    główna propozycja: wcześniejsza propozycja senatorów znowu w Sejmie. Zapisy zaostrzono, aborcja ma być legalna tylko przy zagrożeniu życia matki (już nie zdrowia).
     
  • 5 kwietnia 1991 r.
    pro-choice
    inicjator: grupa posłów
    Projekt ustawy o prawie do rodzicielstwa, ochronie poczętego życia ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży
    Prace nad projektami z 25 stycznia i 5 kwietnia Sejm zawiesza uchwałą z 17 maja 1991 r.

    Posłowie w uchwale zgadzają się z kierunkiem zmian w prawie zmierzających do zaostrzenia przepisów – m.in słowami: „do klęsk społecznych dzisiejszej doby należy zjawisko przerywania ciąży, które ma w Polsce zasięg masowy”. Jednocześnie stwierdzają, że dotychczasowe projekty „zostały opracowane w atmosferze wielkich napięć i sporów światopoglądowych, bez dostatecznej troski o następstwa prawne”, a „końcowy wynik głosowań może zaowocować ustawą, która nie zadowoli nikogo i której skutki nie są możliwe do przewidzenia”. Sejm uznaje za konieczne m.in. rozpatrzenie przez komisję konstytucyjną propozycji zwiększenia ochrony „życia poczętego” oraz wprowadzenie zmian w ustawie o zawodzie lekarza z 1950 r., która dopuszcza przeprowadzanie aborcji w gabinetach prywatnych.
     
  • 10 lipca 1991 r.
    ?
    inicjator: Unia Demokratyczna
    Projekt ustawy o uchyleniu ustawy o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, i związanej z tym zmianie Kodeksu karnego oraz ustawy o zawodzie lekarza
    Projekt wycofany przez wnioskodawców.
    Treść projektu nie jest dostępna.
     

Sejm I kadencji, dwa projekty ustaw oraz dwie uchwały w sprawie referendum

  • 30 marca 1992 r.
    pro-choice
    inicjator: Parlamentarna Grupa Kobiet
    Poselski projekt ustawy o prawie do rodzicielstwa, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży
    Projekt odrzucony 24 lipca 1992 r.
     
  • 30 marca 1992 r.
    referendum 
    inicjator: komitety społeczne (tzw. Komitety Bujaka) zbierały podpisy pod wnioskiem o referendum, w Sejmie ich rzecznikami byli m.in. Barbara Labuda (Unia Demokratyczna) oraz Zbigniew Bujak (Ruch Demokratyczno-Społeczny)
    Poselski projekt uchwały w sprawie przeprowadzenia referendum ogólnokrajowego dotyczącego dopuszczalności przerywania ciąży

    130 sygnatariuszy podpisanych pod projektem uchwały w sprawie przeprowadzenia referendum na temat dopuszczalności przerywania ciąży w Polsce „absolutnie i żadną miarą nie chciało, aby sprawa aborcji ponownie stała na porządku obrad Sejmu”. Uważali, że istnieją inne, pilniejsze problemy, którymi powinien zająć się Sejm. Jak napisali „skoro po raz kolejny musimy o tej kwestii debatować, postanowiliśmy wystąpić z propozycją przeprowadzenia referendum, które odpowie na pytanie: czy w Polsce ma obowiązywać zakaz przeprowadzania aborcji, czy aborcja ma być dozwolona? A jeśli dozwolona, to w jakich przypadkach?”
    Projekt odrzucony 24 lipca 1992 r.
     
  • 10 grudnia 1992 r.
    referendum 
    inicjator: Unia Demokratyczna
    Poselski projekt uchwały w sprawie przeprowadzenia referendum ogólnokrajowego dot.dopuszczalności przerywania ciąży
    Uchwała odrzucona 7 stycznia 1993 r.
     
  • 25 marca 1992 r.
    pro-life
    przedstawicielka wnioskodawców: Halina Nowina-Konopka (Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe)
    Poselski projekt ustawy o ochronie prawnej dziecka poczętego

    Projekt ograniczający prawo do aborcji stał się podstawą tzw. kompromisu aborcyjnego. Projekt zmienił nazwę po pracach w komisji i do dzisiaj obowiązuje jako „Ustawa o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży”. Trzy przesłanki legalnej aborcji – zdrowie i życie matki, przestępstwo oraz wady letalne płodu – posłowie dodali na etapie prac w parlamencie.

    Ustawa weszła w życie 14 marca 1993 r. W związku z tym przestała obowiązywać ustawa z 27 kwietnia 1956 r. o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży.
     

Sejm II kadencji, dwa projekty ustaw, jeden projekt uchwały w sprawie referendum

Sejm III kadencji, zero projektów

Nasila się dyskusja o edukacji seksualnej w szkołach. Nie ma projektów dotyczących aborcji.
 

Sejm IV kadencji, jeden projekt ustawy

Sejm V kadencji, jeden projekt zmiany Konstytucji RP

Sejm VI kadencji, dwa projekty ustawy

Sejm VII kadencji, pięć projektów ustaw

Sejm VIII kadencji, trzy projekty ustaw i jeden projekt uchwały

Sejm IX (obecna kadencja), cztery projekty ustaw i wyrok TK

 

  • 22 października 2020 r. 
    pro-life
    Wyrok Trybunału Konstytucyjnego (Sygn. akt K 1/20) uznający przesłankę umożliwiającą przerwanie ciąży w przypadku ciężkich wad płodu za niekonstytucyjną.

 

Zobacz najnowsze

 

  • 27 stycznia 2021 r. 
    pro-life
    Publikacja wyroku Trybunału Konstytucyjnego (Sygn. akt K 1/20) z 22 października 2020 r. w Dzienniku Ustaw oraz publikacja uzasadnienia do wyroku na stronie Trybunału. Aborcja w przypadku ciężkich wad płodu przestaje być legalna.