Jak mogę złożyć protest wyborczy?

Protest wyborczy to narzędzie do kwestionowania wyników wyborów z powodu poważnych naruszeń prawa wyborczego.

Podstawę do wniesienia protestu wyborczego stanowią:

• przestępstwa przeciwko wyborom, które mają wpływ na przebieg głosowania, ustalenie wyników głosowania lub wyników wyborów, czyli:
  • naruszenia przy przebiegu wyborów (w tym odstępowanie innym swojej karty do głosowania, podrabianie protokołów, nieprawidłowości przy sporządzaniu list kandydujących/głosujących),
  • zakłócenie przebiegu wyborów (utrudnianie głosowania lub liczenia głosów z użyciem przemocy, groźby bezprawnej lub podstępu, przeszkadzanie przy sporządzaniu dokumentów wyborczych),
  • bezprawne naruszenie swobody głosowania (wywieranie wpływu na sposób głosowania – zmuszanie lub powstrzymywanie od głosowania), łapownictwo wyborcze, naruszenie tajności głosowania,
• naruszenia przepisów Kodeksu wyborczego dotyczące głosowania, ustalenia wyników głosowania lub wyników wyborów, mające wpływ na wynik wyborów.

Kto może złożyć protest wyborczy?

Prawo do złożenia protestu przysługuje:

• wyborcy, którego nazwisko w dniu wyborów było umieszczone w spisie wyborców w jednym z obwodów głosowania,
• pełnomocnikowi wyborczemu,
• przewodniczącemu właściwej komisji wyborczej.

Protestu nie może złożyć stowarzyszenie, organizacja, spółka czy inna osoba prawna.

Jak złożyć protest wyborczy?

Uprawniony do złożenia protestu musi zrobić to na piśmie w ciągu 14 dni od ogłoszenia wyników, czyli podania ich do publicznej wiadomości przez Państwową Komisję Wyborczą. Termin ten zaczął biec w poniedziałek, 2 czerwca 2025 r. PKW podaje wyniki wyborów w formie obwieszczenia, które następnie jest publikowane w dzienniku ustaw.

Protestu nie można złożyć drogą mailową, faxem czy z wykorzystaniem platformy ePUAP. Dopuszczalna jest wyłącznie forma pisemna.

Protest należy wnieść do Sądu Najwyższego. Można to zrobić bezpośrednio w budynku sądu lub nadać go na poczcie. Trzeba jednak pamiętać o zachowaniu 14 dniowego terminu (decyduje data stempla pocztowego). Wyborcy przebywający za granicą mogą złożyć protest właściwemu terytorialnie konsulowi, a w przypadku wyborców przebywających na statkach morskich – kapitanowi. Muszą pamiętać, żeby do protestu dołączyć zawiadomienie o ustanowieniu pełnomocnika zamieszkałego w kraju lub pełnomocnika do doręczeń zamieszkałego w kraju.

Co powinien zawierać protest wyborczy?

Protest przeciwko wyborowi prezydenta musi spełniać wymogi formalne określone w Kodeksie wyborczym, tzn. być złożony przez uprawnioną osobę, z zachowaniem terminów i formy pisemnej, (z odpowiednimi pełnomocnictwami – dla osób przebywających za granicą lub na statkach), zawierać konkretne zarzuty i dowody na ich poparcie. 

Proces wyborczy powinien być przygotowany w taki sposób, aby spełniał określone w Kodeksie postępowania cywilnego (art. 126) warunki dla pism procesowych: oznaczenie sądu, oznaczenie strony wnoszącej pismo (imię i nazwisko) wraz z danymi adresowymi i PESEL, oznaczenie pełnomocnika – jeżeli został ustawiony; oznaczenie rodzaju pisma (tytuł), informację, o co wnosimy, zarzuty wraz z dowodami, własnoręczny podpis skarżącego lub pełnomocnika, wymienienie załączników.

Niespełnienie wymogów formalnych spowoduje, że protest nie zostanie rozpoznany merytorycznie, tzn. zostanie pozostawiony bez dalszego biegu (art 322).

Bez dalszego biegu pozostanie także protest dotyczący sprawy, co do której Kodeks wyborczy przewiduje możliwość wniesienia skargi lub odwołania do sądu lub do PKW przed dniem głosowania.

Rozpatrywanie protestów wyborczych

Po nowelizacji Ustawy o Sądzie Najwyższym przeprowadzonej przez rząd Prawa i Sprawiedliwości rozpatrywaniem protestów zajmuje się Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego. 

Protesty rozpatrywane są w składzie 3 sędziów w postępowaniu nieprocesowym. W postępowaniu biorą udział: osoba wnosząca protest, przewodniczący właściwej komisji wyborczej lub jego zastępca i Prokurator Generalny. Postępowanie kończy się wydaniem postanowienia zawierającym opinię na temat protestów.

Opinia powinna zawierać ustalenia co do zasadności zarzutów podniesionych w proteście. Jeśli zarzuty zostaną potwierdzone i uznane za zasadne, sąd ocenia, czy przestępstwo przeciwko wyborom lub naruszenie przepisów kodeksu miało wpływ na ich wynik.

Protesty niespełniające wymogów formalnych są pozostawione bez dalszego biegu.