Na co partie polityczne wydają pieniądze?

Z rejestrów wiemy, kto wpłaca środki na ugrupowania polityczne. Wiemy też, z kim i w jakim celu partie zawierają umowy, co kupują i jakie usługi zamawiają na zewnątrz. A przynajmniej tak powinno być. Są to ważne informacje, bo szczególnie w okresie nadchodzącej kampanii wyborczej dowiemy się na ich podstawie, w co partie inwestują środki i z kim współpracują. Rejestr to nowe narzędzie wprowadzone w tej kadencji Sejmu na wniosek Pawła Kukiza i jego współpracowników. Poniżej przedstawiamy analizę rejestrów umów wybranych ugrupowań: PiS-u, Solidarnej Polski, PO, PSL-u, Lewicy i Polski2050.

Rejestr umów PiS-u w okresie od lipca 2022 do 23 lutego 2023 liczy 77 pozycje (64 podpisane w drugiej połowie roku i 13 w obecnym). Są w nim udokumentowane umowy za świadczenie usług telekomunikacyjnych i dostawę energii elektrycznej czy polisy ubezpieczeniowe na służbowe samochody. Jednak większość umów dotyczy najmu lokali: w zeszłym roku władze PiS podpisały 34 takie umowy (lub sporządzone do nich aneksy), w tym roku 4. Umów na wynajem sal było mniej – 12 w zeszłym roku, 3 w obecnym.

.PiS wynajmuje lokale zarówno od osób fizycznych, lokalnych zakładów gospodarowania nieruchomościami, firm zajmujących się pośrednictwem w obrocie nieruchomościami, ale nie tylko. PiS skorzystał z oferty Kujawskiej Szkoły Wyższej we Włocławku (tej samej, w której wykładała posłanka Joanna Borowiak – przebywająca na czas pełnienia mandatu na bezpłatnym urlopie), „Społem” Powszechnej Spółdzielni Spożywców w Bochni czy Parafii Rzymskokatolickiej p.w. Św. Katarzyny PM w Nowym Targu (położonej nieopodal biura posłanki Anny Paluch). 

Sal na wydarzenia i wewnętrzne spotkania PiS szuka głównie w instytucjach kultury i szkołach wyższych. Tylko w 2023 r. PiS wynajął przestrzeń od Filharmonii Podkarpackiej, Opery i Filharmonii Białostockiej i Lubelskiego Centrum Konferencyjnego. W 2022 r. m.in od Muzeum Śląskiego w Katowicach czy Teatru Dramatycznego w Płocku.

Dwa wydatki na liście dotyczą przeprowadzenia badań opinii publicznej. Są to najwyższe jednorazowe kwoty w rejestrze. Umowa zawarta w październiku z firmą, której nazwa została utajniona ze względu na tajemnicę przedsiębiorcy, opiewała na kwotę 220 000 zł. W listopadzie PiS podpisał umowę z PA Marketing Group. Tym razem badania wyceniono na 135 054 zł.

W grudniu za „wykonanie spotu oraz ujęcia portretowego” PiS zapłacił spółce Alex Stern 54 500 zł. Stała obsługa fotograficzna kosztuje 2 tys zł miesięcznie. W lutym 2023 r. partia nawiązała współpracę z firmą Highline w zakresie w usług graficznych i programistycznych. Łączna cena tych usług to około 6400 zł miesięcznie.

W styczniu 2023 r. PiS aneksował podpisaną już w 2015 r. umowę z fundacją Lux Veritatis – nadawcą telewizji Trwam. Przedmiotem umowy jest transmisja na żywo mszy świętej. Umowa na 36 900 zł miesięcznie obowiązuje do końca tego roku.

Koalicjant PiS-u – Solidarna Polska wykazała tylko jedną umowę – na prowadzenie księgi rachunkowej. Wartość umowy pozostaje w sferze domysłów, bo takiej informacji władze Solidarnej Polski nie zdecydowały się upublicznić, mimo że taki jest wymóg. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 23 maja 2022 r. w sprawie wzoru rejestru umów zawartych przez partię polityczną przewiduje, że w rejestrze powinny zostać uwzględnione następujące dane: numer, data i miejsce zawarcia umowy, okres obowiązywania, oznaczenie stron i ich przedstawicieli, przedmiot i wartość przedmiotu umowy, tryb jej zawarcia oraz dodatkowe informacje.

Platforma Obywatelska informuje o 63 umowach, ponad połowa z nich dotyczy najmu nieruchomości. Z analizy rejestru wynika, że PO cześciej wynajmuje sale na wydarzenia niż lokale na prowadzenie działalności partyjnej. Od lipca 2022 r. do lutego 2023 r. PO przeznaczyło środki na wynajem 16 sal, 4 hal, fortu Sokolnickiego, boiska  i terenu w gminie Lesznowola oraz 9 lokali (po 2 w Warszawie i Lublinie, po jednym w Kutnie, Przeworsku, Elblągu, Czechowicach-Dziedzicach i Bełchatowie). Największe opłaty PO ponosi z tytułu wynajmu lokali w Lublinie 7760,07 zł za miesiąc plus opłaty za media i w Warszawie 7288,67 zł za miesiąc plus opłaty za media. Umowa na wynajem pierwszego lokalu podpisana jest z agencją nieruchomości (działającą jako pośrednik), drugi lokal wynajmowany jest od m.st. Warszawy (czyli od ZGN-u).

Monitoring internetu PO zleciła firmie Yes We Can. Miesięczna opłata za tę usługę wynosi 8610 zł. 

W zakresie usług szkoleniowych PO podpisała: dwie umowy z Fundacją Szkoła Liderów (na szkolenia w dniach 24 września i 10 grudnia 2022 r.) i jedną z firmą informatyczną Pronex Piotra Krakowskiego (szkolenie w dniu 5 października 2022 r.). Kosztowna jest logistyka prawdopodobnie związana z przygotowaniem tych wydarzeń. Wynajem miejsc noclegowych w dniach 23-25 września (umowa z Uniwersytetem Przyrodniczym we Wrocławiu) kosztował 33 696 zł, organizacja pobytu grupy w okresie 9-11 grudnia (umowa z Santoria Group) – 61 000 zł, a organizacja szkolenia w dniu 5 października (umowa z Agma-Sport Agnieszka Matuszczyk) – 10 012 zł. 

PO zlecała ekspertyzy społeczno-polityczne dwóm firmom: Mantle Poland i Ipsos. Każde takie badanie to wydatek rzędu plus minus 30 tysięcy złotych, z wyjątkiem ekspertyzy wykonanej przez Mantle Poland w okresie 4 października – 21 listopada 2022 r., która kosztowała PO 169 494 zł. Jest to do tej pory najdroższa usługa uwzględniona na liście umów PO.

Za emisję spotu w Święto Niepodległości 11 listopada PO zapłaciło TVN Media sp. z o.o. – 81 990,62 zł , a Polsat Media – 63 924,13 zł. 

Rejestr umów Polskiego Stronnictwa Ludowego liczy 225 wpisów. Pierwsza pozycja na liście z datą 6 lipca 2022 r. to ogłoszenie w Gazecie Olsztyńskiej (opublikowane miesiąc później). Łącznie PSL wykupiło 15 ogłoszeń, z czego jedno zostało opublikowane w dwóch tygodnikach. Najwięcej jest kondolencji i nekrologów (razem 10).

Jeśli w rejestrze nie ma błędu, to PSL zapłacił lubelskiej firmie Badania.PRO łącznie 60 000 zł (netto) za ekspertyzę pt „Kształt polityczno społeczny powiatów, wchodzących w skład sejmowych okręgów wyborczych”. Ta pozycja widnieje w wykazie dwa razy – jako umowa z 30 września 2022 r. z terminem wykonania w okresie 01.10.2022 – 21.10.2022 i drugi raz jako umowa z grudnia 2022 r. z datą realizacji 12.12.20222 – 28.12.2022. Firma Badania.PRO przeprowadziła dla PSL-u także szkolenie z zakresu budowania strategii politycznych.

Opracowanie dotyczące wyborów samorządowych i parlamentarnych w 2023-2024 r. zlecone osobie fizycznej (której dane zostały zanonimizowane) było tańsze, bo kosztowało 6000 zł brutto.

Przygotowaniem i obsługą Mazowieckich Dożynek Polskiego Stronnictwa Ludowego a następnie Ludowych Dożynek PSL w Gdowie zajęła się firma JMG Consulting Małgorzaty Grochowskiej inkasując kolejno 39 975 zł brutto i 189 912 zł brutto, a za organizację stoiska na dożynkach w Gdowie – 49 815 zł brutto. Poza przygotowaniem dożynek firma Małgorzaty Grochowskiej zajmowała się (w okresie wrzesień – grudzień 2022 r.) obsługą medialną mediów społecznościowych partii (kont na Facebooku i Instagramie) za 77 490 brutto, realizacją filmową (w okresie 19-29 października 2022 r.) za 48 954 zł brutto, realizacją telewizyjną, transmisją live do Internetu, zabezpieczeniem wydarzenia  w dniu 6 listopada za 54 858 zł brutto, przygotowaniem i obsługą medialną spotkania organizowanego przez Polskie Stronnictwo Ludowe w Płocku w dniu 17.12.2022 r (czas trwania umowy 8-17 grudnia 2022) za 87 945 zł brutto (plus 16 728 zł brutto za dodatkowe usługi), opracowaniem założeń kreacyjnych i projektów graficznych reklam PSL Mazowsze do publikacji na Facebooku (czas trwania umowy 15-22 grudnia 2022 r.) za 21 854 zł, realizacją filmowa w dniu 28.01.2023 r za 19 680 zł brutto. Na współpracy z PSL-em JMG Consulting zarobiło łącznie 607 211 zł brutto.

Media społecznościowe muszą być dla PSL-u ważne, skoro ich prowadzenie partia powierzyła jeszcze jednej firmie. Za kompleksową obsługę konta partii w social mediach wraz z doradztwem w zakresie wizerunku w Internecie firma Enjoy media Dawida Gulczyńskiego zarobiła 9250 zł brutto (za okres 15 sierpnia – 15 września), 12 300 zł brutto (16 września – 15 października) i 15 400 zł brutto (16 listopada – 31 grudnia).

Opracowanie, druki i dostawę trzech materiałów informacyjno-edukacyjnych („Dożynki 2022”, „Rozwój polskiego rolnictwa i obszarów wiejskich w kontekście zmian ustrojowych, procesu integracji europejskiej oraz ewolucji Wspólnej Polityki Rolnej” oraz „Obserwator”) PSL zlecił firmie Green Light Media sp. z o.o. Najwięcej, bo 58 000 zł netto, kosztowało wydanie publikacji o rozwoju rolnictwa, „Obserwator” kosztował 26 006,16 zł brutto, a informator o dożynkach – 23 245,40 zł brutto.

8 pozycji na liście umów, to wydatki które PSL poniósł w związku z wynajmem lokali, 38 – sal na wydarzenia, zaś dwa dotyczą wynajmu powierzchni na spotkanie otwarte. 

Jedną z pozycji na liczącej 131 wpisów liście umów Nowej Lewicy jest zlecenie wykonania rejestrów wpłat i umów w biuletynie informacji publicznej zewnętrznej firmie. Za tą usługę partia zapłaciła 1669,11 zł. W rejestrze są udokumentowane wydatki związane z prowadzeniem strony internetowej, zakupem sprzętu komputerowego, materiałów biurowych, abonamenty, opłata za prenumeratę cyfrową, energię, ubezpieczenia, szkolenie okresowe BHP, sprzątanie, czyli zwyczajowe koszty działalności biurowej. Z rejestru wynika, że na umowę o pracę Nowa Lewica zatrudniała 12 osób. Osobną kategorią stanowią koszty związane z pracami biurowymi i organizacją spotkań Nowej Lewicy. Takich umów partia zawarła 14. Dane osób, z którymi partia współpracuje, czy to na podstawie umów o pracę, czy innych typów umów, zostały zaanonimiozowane ze względu na ochronę prywatności. Podobnie jak personalia osoby, która przeprowadziła szkolenia marketingowe za kwotę 38 460 zł.

Stałym kosztem w wysokości 3500 brutto miesięcznie jest analiza wyników badań społecznych, badań opinii publicznej i informacji pochodzących z baz danych społeczno-ekonomicznych oraz przedstawianie na ich podstawie rekomendacji dla Nowej Lewicy. Partia w 2023 r. zleciła tylko jedną ekspertyzę (koszt 3000 zł). Podobnie jak PSL i PO Nowa Lewica korzysta z licencji za dostęp do przygotowanego przez KOD systemu OKW – opłata 3000 zł.

Podpisana w listopadzie ubiegłego roku z datą zakończenia w maju 2023 r. umowa w wysokości 73 000 zł na organizację i obsługę trasy „Bezpieczna Rodzina” to jeden z większych wydatków w rejestrze. Stroną umowy jest firma Fresh Sound Technology Łukasza Gniewkowskiego, z której usług Nowa Lewica korzystała przy organizacji Kongresu Programowego w Łodzi w grudniu 2022 r. Za przygotowanie kongresu partia zapłaciła wówczas 182 931,75 zł, ale wydatków związanych z tym wydarzeniem było więcej. Wynajem łódzkiej hali Expo kosztowała 25 098,15, zaś organizacja przerwy kawowej dla 700 osób, przeprowadzonej przez firmę cateringową „Inter-Bankiet” 22 680,00 zł

14 umów dotyczy najmu, użyczenia lub dzierżawy lokali, 11 wynajmu sali, z czego jedna umowa ze spółką Gromada Centrum prowadzącą warszawski hotel Gromada dotyczy usługi organizacji spotkania wewnętrznego dla pracowników. 

127 na 189 umów, które zawarła partia Szymona Hołowni, dotyczy zachowania poufności. Partia jest transparentna, jeśli chodzi o wysokość wynagrodzenia osób z zarządu, którzy pełnią swoje funkcje odpłatnie i osób zatrudnionych w jej biurze.

Przewodniczący partii Szymon Hołownia zarabia obecnie 9500 zł miesięcznie netto, zaś główna księgowa tyle samo co rzeczniczka prasowa, czyli 7000 zł netto. Obsługa prawna kosztuje 2000 zł miesięcznie, tyle samo Polska 2050 płaci za obsługę administracyjna biura. Za koordynację działań związanych z finansowaniem partii oraz doradztwo w zakresie zarządzania działalnością partii – skarbnik Jacek Kozłowski otrzymuje 8500 zł netto miesięcznie, druga wiceprzewodnicząca i jednocześnie sekretarz generalny zarabia 6000 zł netto miesięcznie. Osoba wykonująca prace administracyjno biurowe zarabia 6218 zł, a 5100 zł wynoszą zarobki osoby zajmującej się obsługą administracyjną biura partii (prowadzeniem rejestru członków i sympatyków ugrupowania, zarządzaniem zasobami ludzkimi).

10 000 miesięcznie kosztuje koordynacja współpracy partii z jednostkami samorządu terytorialnego na terenie Polski, za co odpowiada firma Studio Rozwoju Lokalnego Macieja Żywno. 

Polska 2050 współpracuje z Fundacją Polska Od Nowa w zakresie realizacji celów statutowych partii. 

Za licencję na system informatyczny Obywatelskiej Kontroli Wyborów Polska 2050 zapłaciła Komitetowi Obrony Demokracji 1000 zł. Z KOD-em podpisana jest także umowa o współpracy w celu koordynacji procesu zbierania danych osób zainteresowanych uczestnictwem w procesie wyborczym w charakterze członków komisji wyborczych, mężów zaufania lub obserwatorów społecznych w wyborach powszechnych w Polsce.

Finansowanie partii jest jawne, więc jawne powinno być także wydatkowanie partyjnych środków. Rejestry umów pokazują, na co partie przeznaczają fundusze i do kogo te środki ostatecznie trafiają. Nie dziwią koszty ponoszone na codzienną działalność: ubezpieczenia, opłaty za prąd, biura i czynsze, zakup sprzętu, usługi informatyczne, sprzątanie. Nie zaskakują też usługi związane z zamawianiem ekspertyz, szkoleń, badań, wynajem sal na wydarzenia. W tym roku odbędą się wybory parlamentarne, dlatego można się spodziewać, że partyjnych eventów będzie coraz więcej. Zdumiewa raczej fakt, że partie po czasie wykreślają nazwę spółki, która wykonuje dla nich usługę (PiS), nie informują, czy chodzi o kwoty brutto czy netto (PiS, PO), nie aktualizują rejestru (Solidarna Polska) i nie podają wartości umowy (Solidarna Polska).

Analiza powstała dzięki wsparciu National Endowment for Democracy.