Część podatku PIT i CIT, podatki i opłaty lokalne, przychody własne – co składa się na dochody gminy? Jaki wpływ na wysokość budżetu mają władze lokalne? O co w związku z gminnymi finansami pytać w kampanii kandydatów i kandydatki? Wyjaśniamy, skąd bierze się budżet gminy.
Samorząd nie mógłby działać bez środków finansowych. Pozyskuje je z różnych źródeł i przeznacza na zadania własne oraz zadania zlecone mu przez rząd. Pieniądze przepływające przez budżet gminy, powiatu czy województwa mają służyć przede wszystkim mieszkańcom.
Najważniejszym celem działania gminy jest realizacja potrzeb mieszkańców i tworzenie warunków do pełnego uczestnictwa obywateli w życiu wspólnoty. Zgodnie z Konstytucją RP to gmina jest podstawową jednostką samorządu terytorialnego. W efekcie gmina odpowiada za wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, które nie są zastrzeżone dla innych jednostek samorządu terytorialnego oraz władz centralnych. Gmina realizuje zadania własne, czyli takie, które bezpośrednio służą zaspokajaniu potrzeb lokalnej wspólnoty, jak np. budowa boiska, oraz zadania zlecone – wyznaczone przez władze centralne bądź jednostki samorządu wyższego szczebla, które najłatwiej wykonać na poziomie gminy, np. przeprowadzenie wyborów. Zajmuje się także organizacją komunikacji miejskiej czy finansowaniem działania urzędu. Ale to tylko kilka z długiej listy zadań gminy. Skąd wziąć na to środki?
Do budżetu gminy trafia 39,34 proc. podatku PIT odprowadzanego przez jej mieszkańców i 6,71 proc. podatku CIT płaconego przez firmy działające na jej terenie.
Jeśli mieszkańcy rozliczają się w urzędzie skarbowym na terenie innej gminy, ich podatek trafia do innej miejscowości.
Źródłem dochodów w budżecie gminy są również:
Gmina otrzymuje tzw. subwencję oświatową – środki przeznaczone na prowadzenie edukacji w gminie, przede wszystkim fundusze na wypłaty pensji dla nauczycieli i utrzymanie szkół. Wysokość subwencji dla gminy jest uzależniona od liczby i rodzaju prowadzonych przez nią szkół oraz liczby uczniów.
Gminy, które osiągają niskie dochody, dostają też subwencję równoważącą i wyrównawczą, na którą składają się bogatsze gminy w formie tzw. janosikowego. Gmina w uchwale budżetowej sama decyduje, jak dokładnie wyda środki z subwencji.
Gmina realizuje też zadania obowiązkowe określone w różnych ustawach, np. wypłaca świadczenie 800+, wydaje dowody osobiste, przeprowadza wybory. Na ich realizację otrzymuje dotacje celowe z budżetu państwa.
Gmina otrzymuje także wpływy z podatku od spadków i darowizn oraz same spadki po osobach, po których nie ma kto dziedziczyć. W ten sposób gminy wchodzą w posiadanie lokali czy samochodów, które następnie są licytowane.
Uchwała budżetowa rady gminy znajduje się w Biuletynie Informacji Publicznej twojej miejscowości. Tam też znajdziesz sprawozdanie z wykonania budżetu za poprzedni rok.