Co wiemy o lobbingu w Polsce cz. 1, czyli ministrowie, którzy nie wypełniają swoich obowiązków

Ustawa o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa mówi jasno – do końca lutego w BIPie każdego organu władzy publicznej, biorącego udział w procesie stanowienia prawa, ma się ukazać informacja na temat kontaktów tego organu z zawodowymi lobbystami (informacja lobbingowa).

Art. 18 ustawy o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa:

Kierownicy urzędów obsługujących organy władzy publicznej opracowują raz w roku, do końca lutego, informację o działaniach podejmowanych wobec tych organów w roku poprzednim przez podmioty wykonujące zawodową działalność lobbingową.

Informacja […] podlega niezwłocznie udostępnieniu w Biuletynie Informacji Publicznej.

Nikt nie ma wątpliwości, że takimi organami są ministrowie, a także Prezes Rady Ministrów. Jak zatem wygląda wywiązywanie się z obowiązków ustawowych przez te organy?

Rok 2015

Pod koniec roku 2015 istniało w Polsce 19 ministerstw. Oznacza to, że  – wliczając KPRM – powinniśmy w odpowiednich Biuletynach Informacji Publicznej znaleźć łącznie co najmniej 20 dokumentów opisujących kontakty między zawodowymi lobbystami i rządem w roku 2015.

Jednak jeszcze w czerwcu 2016 r., czyli niemal 4 miesiące po upływie wspomnianego terminu – co nie uszło uwadze osób, zajmujących się analizą regulacji działalności lobbingowej w Polsce – nie wszystkie informacje były dostępne w BIPach.

Ustawa o działaln. lobbing. nakazuje publik. w BIP info. za rok ubiegły do końca lutego. Do dzisiaj w kilku ministerstw.brak info o lobbingu

— Marcin Michał Wiszowaty (@MWiszowaty) 18 czerwca 2016

Informacji nie opublikowało Ministerstwo:

1. Cyfryzacji;
2. Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej;
3. Infrastruktury i Budownictwa;
4. Obrony Narodowej;
5. Spraw Zagranicznych;
6. Sprawiedliwości.

Z jednej strony to „tylko” 6 organów, które nie opublikowały wymaganych od nich informacji. Z drugiej jednak strony te kilka ministerstw to ponad 30% wszystkich ministerstw istniejących obecnie w Polsce. Smutne jest to, że organy biorące czynny udział w kształtowaniu prawa, a także (słusznie) wymagające od innych podmiotów jego poszanowania, same mają problemy z przestrzeganiem – tak łatwych w realizacji – obowiązków ustawowych.

Lata poprzednie

Problemy z publikacją informacji lobbingowych nie są jednak niczym nowym. Przedstawiony tu obowiązek istnieje od 2006 r. i jego przestrzeganie od samego początku było nie lada wyzwaniem  dla większości ministrów i urzędów ich obsługujących. Co więcej po zmianie rządu w 2015 r. informacje lobbingowe dot. poszczególnych lat zniknęły z wielu BIPów, chociaż wcześniej były tam dostępne (raport Fundacji Frank Bold, s. 29 – 30). Z informacjami lobbingowymi nie można obecnie zapoznać się na stronach internetowych Ministerstwa:

1. Edukacji Narodowej – lata: 2006 – 2007;
2. Finansów – lata: 2006 – 2011;
3. Kultury i Dziedzictwa Narodowego – lata: 2006 – 2009;
4. Nauki i Szkolnictwa Wyższego – lata: 2006 – 2011;
5. Rolnictwa i Rozwoju Wsi – lata: 2006 – 2014;
6. Sprawiedliwości – lata: 2006, 2007, 2009, 2011, 2012;
7. Sportu i Turystyki – lata: 2006 – 2008;
8. Spraw Wewnętrznych i Administracji – lata: 2006 – 2009;
9. Spraw Zagranicznych – lata: 2006 – 2010 oraz 2012 – 2014;
10. Środowiska – lata: 2006 – 2007;
11. Zdrowia – lata: 2006-2012.

Również Kancelaria Prezesa Rady Ministrów nie wywiązała się z ciążącego na niej obowiązku publikacji informacji lobbingowej, obejmującej lata 2006 – 2008.

Działania Fundacji Frank Bold

W związku ze wskazanymi nieprawidłowościami zwróciliśmy się – w trybie dostępu do informacji publicznej – do wszystkich ministrów, którzy nie opublikowali informacji lobbingowych, z wnioskiem o udostępnienie odpowiednich dokumentów. Jednocześnie poprosiliśmy o wyjaśnienie dlaczego – wbrew brzmieniu art. 18 ustawy lobbingowej – wnioskowane informacje nie znajdują się w Biuletynie Informacji Publicznej.

Równolegle próbujemy ustalić, co stało się z informacjami publikowanymi przez niektóre ministerstwa, które uległy pod koniec 2015 r. przekształceniom. W rządzie próżno dzisiaj szukać Ministra Gospodarki czy też Ministra Pracy i Polityki Społecznej, ale nie oznacza to, że zniknęły działy administracji rządowej, którymi się oni zajmowali, tak samo jak nie zniknęły ich kontakty lobbingowe, a także prawo obywateli do informacji publicznej na temat przebiegu procesu legislacyjnego, w tym dot. działalności lobbystów.

Będziemy informować o rozwoju sytuacji.

Zupełnie inną historią, którą przedstawimy wkrótce, jest jakość (a raczej jej brak) publikowanych informacji…

Publikacja współfinansowana ze środków projektu Lobbying transparency in Poland, finansowanego ze środków Open Society Initiative for Europe jako  część działań Fundacji Open Society