Polska wprowadziła regulację lobbingu jako jeden z pierwszych krajów w Europie, a mimo to wciąż niewiele wiemy na temat działań podejmowanych przez lobbystów, a samo słowo „lobbing” kojarzy się wielu Polakom z kopertą wypchaną banknotami i zatrzymaniami o 6 rano.
Rejestr lobbystów prowadzony przez MSWiA zawiera listę ponad 350 lobbystów (dla porównania rejestr unijny ponad 8500, kanadyjski ponad 8000, a amerykański ponad 11500), z czego zaledwie 14 jest obecnie aktywnych w Parlamencie. Czy to oznacza, że lobbyści w Polsce są bezczynni? – wręcz przeciwnie, ale wciąż często nie wiemy z kim się kontaktują, ile przeznaczają pieniędzy na swoją działalność, jakie działania podejmują, w jakich sprawach i w czyim interesie. Strzępy informacji na temat aktywności lobbystów, które można znaleźć na stronach polskich urzędów, publikowane są w archaicznej formie co dodatkowo utrudnia analizę tematu. Brak przejrzystości lobbingu powoduje równocześnie, że w opinii publicznej powstał i wciąż utrwala się negatywny jego obraz – mimo tego, że działalność lobbystów (przy zachowaniu określonych reguł) może być bardzo pożyteczna.
W związku z tym, że Polska ustawa o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa z 2005 r. od samego początku jej funkcjonowania jest powszechnie krytykowana, we współpracy z mamprawowiedziec.pl zadaliśmy w październiku 2015 r. kandydatom na posłów i senatorów pytania dotyczące ewentualnych kierunków zmian obecnej regulacji.
Które z wymienionych rozwiązań zwiększających przejrzystość lobbingu byłaby Pani gotowa/ byłby Pan gotowy poprzeć?
Rozszerzenie obowiązku rejestracji na wszystkie podmioty wykonujące działalność lobbingową (obecnie dotyczy tylko lobbystów zawodowych).
Nałożenie na lobbystów obowiązku publikowania informacji o podejmowanych przez nich działaniach wobec organów władzy publicznej.
Nałożenie na lobbystów obowiązku ujawnienia wysokości ich wydatków na działalność lobbingową.
Utworzenie centralnej bazy danych, zawierającej wszystkie publikowane przez organy władzy publicznej informacje o działaniach podejmowanych wobec nich przez lobbystów.
Nałożenie na parlamentarzystów obowiązku upubliczniania informacji o działaniach podejmowanych wobec nich przez lobbystów.
Wprowadzenie systemu szkoleń dla parlamentarzystów na temat konfliktu interesów i zachowania się w sytuacji nieuprawnionego lobbingu.
Spośród kandydatów, którzy wskazali przynajmniej jedną z powyższych odpowiedzi 35 osób dostało się do Parlamentu. Oznacza to, że w Sejmie i Senacie jest grupa posłów i senatorów, którzy także dostrzegają, że obecna regulacja lobbingu nie jest wystarczająca. Naszym zadaniem jest przekonywanie pozostałych, żeby zmiana prawa stała się możliwa.
Dlatego też – dzięki wsparciu The Open Society Initiative for Europe oraz we współpracy z koalicją ALTER-EU, zrzeszająca ponad 200 organizacji z całego świata – rozpoczynamy nowy projekt, którego celem jest promowanie transparentności lobbingu oraz rzecznictwo za zmianą ustawy o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa.
O naszych działaniach będziemy na bieżąco informować.