Głównym organem Sejmu, który ma stać na straży debaty publicznej, jest Komisja Etyki Poselskiej, składająca się z posłów reprezentujących wszystkie kluby poselskie. Sprawdzamy kogo Komisja upominała najczęściej w kończącej się kadencji Sejmu.
W polskim dyskursie politycznym nie brakuje kłótni, politycznych ataków i kontrowersyjnych, a nawet wulgarnych wypowiedzi. Głośne medialnie zdania „o dawaniu przez kobiety w szyję” wygłoszone przez Jarosława Kaczyńskiego albo agresywne zachowanie Grzegorza Brauna podczas wykładu prof. Jana Grabowskiego zdają się narzucać pytanie, czy właśnie tak musi wyglądać polska polityka? Sejm dysponuje jednak mechanizmami, które na celu mają właśnie nadzorowanie tego typu zachowań i promowanie właściwej kultury wypowiedzi wśród posłów. Głównym organem Sejmu, który ma stać na straży debaty publicznej, jest Komisja Etyki Poselskiej.
Komisja Etyki Poselskiej składa się z posłów reprezentujących wszystkie kluby poselskie (grupy zrzeszające co najmniej 15 posłów). Kandydatów na członków Komisji zgłaszają przewodniczący klubów, którzy wybierają osobę – według Regulaminu Sejmu – o nieposzlakowanej opinii i wysokim autorytecie moralnym. Uczestnictwo posła w Komisji jest bezpośrednio umocowane w jego członkostwie w reprezentowanym klubie. Wygasa ono wraz ze zmianą przez niego przynależności politycznej. W Sejmie IX kadencji mamy cztery kluby parlamentarne, dlatego komisja liczy czterech członków: Monikę Falej (Lewica), Jana Łopatę (Koalicja Polska), Izabelę Mrzygłocką (Koalicja Obywatelska) i Jacka Świata (Prawo i Sprawiedliwość)
Obradami Komisji kieruje przewodniczący (w razie nieobecności jego zastępca). Funkcje te sprawowane są rotacyjnie przez wszystkich członków komisji ze zmianami co 6 miesięcy. Obecnie pracami komisji kieruje Jan Łopata (KP).
Rolą komisji jest m.in. upowszechnianie wśród posłów „Zasad Etyki Poselskiej”, które są określane przez Sejm w drodze uchwały. Zgodnie z Regulaminem Sejmu Komisja Etyki Poselskiej przygotowuje ich projekt, który następnie zatwierdzany jest przez całą izbę.
Z uchwały o Zasadach Etyki Poselskiej wynika, że każdy poseł powinien zachowywać się w sposób odpowiadający jego godności, kierując się w szczególności zasadami bezinteresowności, jawności, rzetelności, dbałości o dobre imię Sejmu i odpowiedzialności.
Komisja z własnej inicjatywy rozpatruje sprawy posłów, których zachowanie nie licuje ze sprawowanym przez nich mandatem, biorąc pod uwagę wnioski zgłaszane przez inne organy Sejmu, posłów a także inne podmioty. Jeśli komisja uzna, że stawiane zarzuty stanowią naruszenie Zasad Etyki Poselskiej, wtedy może w drodze uchwały:
1) zwrócić posłowi uwagę,
2) udzielić posłowi upomnienia,
3) udzielić posłowi nagany.
Uchwałę taką Komisja podejmuje bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy jej członków, a jej treść podawana jest do wiadomości publicznej. Przykładowo 22 kwietnia 2021 r. Komisja Etyki Poselskiej obradowała w sprawie zachowania posła Ryszarda Terleckiego i postanowiła zwrócić mu uwagę:
Fragment uchwały Nr 10/IX Komisji Etyki Poselskiej z dnia 5 maja 2021 r.:
Komisja po rozpatrzeniu sprawy i przeprowadzeniu dyskusji, uznała, iż poseł Ryszard Terlecki wypowiadając pod adresem posła Pawła Zalewskiego stwierdzenie „Puknij się w czoło”, poparte gestem pukania się w czoło wskazującym palcem, naruszył Zasady etyki poselskiej.Warto jednak zaznaczyć, że aż 70% wszystkich uchwał krytycznych wobec zachowań prezentowanych przez polityków PiS zostało uchylonych decyzją Prezydium Sejmu. W trakcie obecnej kadencji Sejmu Komisja obradowała 60 razy i wydała 68 uchwał w sprawie zachowań posłów. Zdecydowana większość z nich odnosiła się do naruszeń art. 6 Zasad Etyki Poselskiej, czyli Zasady dbałości o dobre imię Sejmu.
Najwięcej (55%) uchwał komisja wydała w sprawie posłów Konfederacji (którzy stanowią około 2% składu Sejmu): Grzegorza Brauna (16 naruszeń), Janusza Korwin-Mikke (14 naruszeń) i Roberta Winnickiego (4 naruszenia). Następni w rankingu są politycy Zjednoczonej Prawicy (PiS, Suwerenna Polska, Partia Republikańska) – 40,5% uchwał. W tym gronie najbardziej wyróżniają się: Janusz Kowalski (4 naruszenia), Przemysław Czarnek (3 naruszenia) i Jarosław Kaczyński (3 naruszenia). Pozostałe naruszenia dotyczą posłów Koalicji Obywatelskiej (Klaudia Jachira, Tomasz Lenz) oraz niezrzeszonego Zbigniewa Ajchlera i wspólnie stanowią 4,5% wszystkich naruszeń.
Grzegorz Braun (Konfederacja): 16
Janusz Korwin-Mikke (Konfederacja): 14
Janusz Kowalski (Suwerenna Polska): 4
Przemysław Czarnek (PiS): 3
Jarosław Kaczyński (PiS): 3
Robert Winnicki (Konfederacja): 3
Ryszard Terlecki (PiS): 2
Marek Suski (PiS): 2
Łukasz Mejza (Partia Republikańska): 2
Dobromir Sośnierz (Konfederacja): 2
Barbara Bartuś (PiS): 2
Konrad Berkowicz (Konfederacja): 2
Joanna Lichocka (PiS): 1
Jacek Żalek (Partia Republikańska): 1
Jan Krzysztof Ardanowski (PiS): 1
Tomasz Lenz (KO): 1
Gabriela Masłowska (PiS): 1
Artur Dziambor (Konfederacja): 1
Zbigniew Ajchler (Niezrzeszony): 1
Piotr Kaleta (PiS): 1
Michał Cieślak (Partia Republikańska): 1
Klaudia Jachira (KO): 1
Teresa Wargocka (PiS): 1
Iwona Arent (PiS): 1
Przemysław Drabek (PiS): 1
Marcin Warchoł (Suwerenna Polska): 1
Konfederacja: 38 (55%)
PiS: 19 (27,5%)
Suwerenna Polska: 5 (7,5%)
Partia Republikańska: 4 (5,5%)
KO: 2 (3%)
Niezrzeszeni: 1 (1,5%)
aktualne na dzień 17.08.2023
– Regulamin Sejmu (art. 143-148)
– Regulamin Komisji Etyki Poselskiej