Mieszkanie, prąd, woda. Jak mieszka się w gminie?

Każdy obywatel ma prawo do mieszkania, co wynika bezpośrednio z art. 75 Konstytucji RP. Za realizację tego zadania odpowiada gmina. Gmina może samodzielnie zarządzać nieruchomościami, przy czym rada gminy we współpracy z wójtem, burmistrzem lub prezydentem podejmuje wszystkie decyzje, a wyznaczone zadania realizują odpowiednie organy samorządowe.

Samorząd może tworzyć spółki komunalne (np. zarządzające budynkami mieszkalnymi, odpowiadające za wodociągi czy wywóz śmieci), które w jego imieniu wykonują usługi publiczne. Obowiązkiem gminy jest wyznaczenie strategii i kontrola działalności takich spółek. Gmina może także zlecać realizację usług komunalnych i utrzymanie lokali firmom prywatnym.

Co może zrobić gmina?

• instalować centralne ogrzewanie,
• zapewnić dostęp do bieżącej wody,
• doprowadzić kanalizację do budynków i oczyszczać ścieki,
• umożliwić spółce gazowej i/lub energetycznej doprowadzenie gazu i prądu,
• prowadzić wywóz śmieci.

Część mieszkań w Polsce (ok. 6 proc.) należy do samorządu – mieszka w nich 3 miliony Polaków. Zarządzając nimi, gmina powinna:

• dbać o podstawowe potrzeby osób w trudnej sytuacji życiowej lub z niskimi dochodami,
• ułatwiać dostęp do niedrogich mieszkań na wynajem, dostępnych dla osób, które nie mogą pozwolić sobie na zakup mieszkania na kredyt lub wynajem mieszkania na rynku,
• remontować i modernizować lokale, tak by te były bezpieczne i miały dostęp do usług komunalnych – bieżącej wody, prądu i kanalizacji.

Dla kogo mieszkania gminne?

Gmina może budować mieszkania na wynajem dostępne dla mieszkańców. Korzystając ze swojego zasobu mieszkaniowego, może wspierać osoby w kryzysie bezdomności lub żyjące w złych warunkach mieszkaniowych, a także osoby w trudnej sytuacji zdrowotnej, rodzinnej i społecznej, m.in. ofiary przemocy domowej rozpoczynające nowe życie.

Mieszkania komunalne to mieszkania o czynszu niższym niż rynkowy, przeznaczone dla osób o niskich dochodach. Na przykład w Poznaniu oznacza to dochód na jednego domownika poniżej 3573,99 zł, jeśli o mieszkanie ubiega się jedna osoba, i 2779,77 zł w gospodarstwie wieloosobowym. W Tarnobrzegu kwoty te wynoszą: 3176,88 zł w przypadku gospodarstwa jednoosobowego i 2382,66 zł w gospodarstwie wieloosobowym.

Mieszkania socjalne to lokale o obniżonym standardzie i jeszcze niższym czynszu niż w mieszkaniach komunalnych – przeznaczone dla osób najuboższych. Do ubiegania się o taki lokal w Poznaniu uprawnia dochód na jednego domownika nie większy niż 2779,77 zł w gospodarstwie jednoosobowym i 1985,55 zł w gospodarstwie wieloosobowym. W Tarnobrzegu kwoty te wynoszą: 1825,7 zł w przypadku gospodarstwa jednoosobowego i 1429,6 w gospodarstwie wieloosobowym. W przeciwieństwie do mieszkania komunalnego, lokalu socjalnego nie można wykupić.  

Radni mogą decydować o:

• finansowaniu remontów mieszkań, rozbudowie kanalizacji, wodociągów, wymianie sieci elektrycznej,
• kryteriach przyznawania mieszkań komunalnych i socjalnych oraz zasadach wykupu mieszkań komunalnych,
• inwestycjach mieszkaniowych gminy i sprzedaży majątku (np. budowie nowych osiedli lub sprzedaży działek pod zabudowę deweloperską),
• wysokości dodatku mieszkaniowego i czynszu,
• powoływaniu spółek komunalnych i ustalaniu cen za usługi komunalne.

Skąd gmina bierze na to pieniądze?

Planując budowę lub modernizację mieszkań i budynków mieszkalnych, gmina może m.in.:

• korzystać ze środków własnych, których źródłem mogą być m.in. sprzedaż terenów inwestycyjnych, działalność spółek komunalnych oraz podatki,
• budować mieszkania czynszowe, których przyszli lokatorzy partycypują w koszcie powstania budynków,
• powołać spółkę TBS i dzięki środkom z Krajowego Funduszu Mieszkaniowego zbudować mieszkania na wynajem.

Zapytaj radnych i radne:

• Czy gmina we właściwy sposób zarządza mieszkaniami komunalnymi? Jak lepiej można wykorzystać gminny zasób mieszkaniowy?
• Czy w gminie są pustostany (budynki, w których nikt nie mieszka) i co można zrobić, żeby przywrócić je do wykorzystywanego przez gminę zasobu?
• Którzy mieszkańcy w pierwszej kolejności powinni mieć prawo do lokali socjalnych?
• Jak poprawić warunki życia w najbardziej zaniedbanej części miasta? (pytaj o konkretne osiedle/dzielnicę)
• Jak rozliczać opłaty za wywóz śmieci: od osoby, powierzchni mieszkania czy ilości zużytej wody?