Plebiscyt. Co kandydaci myślą o ustroju?

W Polsce za bieżące prowadzenie polityki odpowiada przede wszystkim rząd. Najsilniejszą „bronią” prezydenta jest możliwość wetowania ustaw. Prezydent dysponuje również inicjatywą ustawodawczą (potrzebuje parlamentarnej większość do uchwalania prawa) i referendalną (tu potrzebna jest zgoda Senatu). Między rząd a pałac prezydencki dzielone są kompetencje związane z polityką zagraniczną oraz obronną. Głowa państwa ma też wpływ na władzę sądowniczą (powoływanie sędziów). Eksperci od lat dyskutują nad podziałem władzy wykonawczej w Polsce (między prezydenta i rząd), często postulując przekształcenie systemu w bardziej prezydencki lub bardziej kanclerski.

Artur Bartoszewicz

Proponuje opracowanie nowej Konstytucji opartej na zasadach demokracji bezpośredniej, wecie obywatelskim i wiążących referendach.

Ponadto postuluje ograniczenie składu Rady Ministrów do 8 ministerstw i maksymalnie 3 wiceministrów na jeden resort, ograniczenie wynagrodzeń członków rządu oraz likwidację finansowania partii politycznych ze środków publicznych.

Będę prezydentem, który zagwarantuje państwu możliwość wypowiadania się w każdym temacie. Nie zawłaszczania sobie przez polityków decyzji o tym, jak mamy żyć czy w jakiej formie funkcjonować gospodarczo, czy też bardzo chętnie zaglądać nam do majtek. 

debata w Telewizji Republika, 14.04.2025

Karol Nawrocki

Stawia się w roli obrońcy obecnej Konstytucji, a nie jej reformatora. Regularnie oskarża obecną większość o łamanie ustawy zasadniczej. Deklaruje, że będzie aktywnie wykorzystywał możliwość zarządzania referendów (prezydent może to zrobić za zgodą Senatu), np. w sprawie odrzucenia Zielonego Ładu czy reformy wymiaru sprawiedliwości.

Obiecuje, że wpisze do Konstytucji „ochronę przed podatkiem katastralnym” i gwarancję dziedziczenia bez spadku.  

W jak trudnej sytuacji jest dzisiaj Polska, kiedy artykuł 7 Konstytucji o praworządności jest łamany regularnie każdego tygodnia.

spotkanie otwarte w Leżajsku, 19.12.2024

Magdalena Biejat

Uważa, że zmiany w Konstytucji są potrzebne, ale ich wypracowanie nie jest możliwe w obecnej sytuacji politycznej. „Zacznijmy od rzeczy mniejszych. Jeśli się okaże, że jednak potrafimy rozmawiać ponad podziałami, wtedy rozmawiajmy o zmianach w Konstytucji”.

Jej zdaniem do głównych zadań prezydenta należy wyznaczanie kierunków, budowanie konsensusu i stawanie zawsze po stronie obywateli, odcinając się od sporów między środowiskami politycznymi. Uważa, że próg wyborczy w wyborach samorządowych jest zbyt wysoki.

Jesteśmy w sytuacji, kiedy trudno się zgodzić wszystkim partiom na temat tego, w którym kierunku powinniśmy iść, np. jeśli chodzi o reformę edukacji. Nie wyobrażam więc sobie, w jaki sposób mielibyśmy teraz wszyscy usiąść nad wypracowaniem nowej konstytucji. 

powiatsuski24 (YouTube), 6.02.2025

Marek Woch

Chce wprowadzić limit kadencji dla posłów i senatorów (maksymalnie dwie kadencje), obniżyć próg frekwencyjny w referendum z 50 do 30 proc. i pozwolić na łączenie stanowisk w samorządzie z mandatem posła czy senatora. Postuluje podniesienie wysokości diet dla członków komisji wyborczych.  

Proponuje wprowadzenie w Polsce systemu prezydenckiego, z funkcją wiceprezydenta. Chciałby też utworzyć Gwardię Narodową jako formację odpowiedzialną za bezpieczeństwo wewnętrzne, działającą pod bezpośrednim nadzorem prezydenta.

Zaproponowaliśmy zmianę w Konstytucji i ograniczenie kadencji posłów do dwóch, bo skoro posłowie ograniczyli samorządowcom, to dlaczego sami sobie nie ograniczyli i siedzą tam po 30 lat i zawracają obywatelom głowę. 

debata w Telewizji Republika, 14.04.2025

Rafał Trzaskowski

W kampanii często podkreśla swoje samorządowe pochodzenie. Pracował przy reformie, która uniezależniła finansowanie samorządu od polityki podatkowej rządu. Chce utworzyć Prezydencki Fundusz Inwestycyjny, czyli program wsparcia regionów. Głowa państwa miałaby do dyspozycji kwotę 2 miliardów zł rocznie, którą mogłaby przeznaczyć na rozwój infrastruktury czy rewitalizację.

Wśród ustaw, które podpisze jako pierwsze, wymienił uregulowanie kwestii Trybunału Konstytucyjnego, by „położyć kres chaosowi i dualizmowi w wymiarze sprawiedliwości”.

Ja jestem absolutnie przekonany, że czym bliżej władza jest obywateli, tym lepiej.

Dzień Sołtysa w Pyrzycach, 11.03.2025

Sławomir Mentzen

Przekonuje, że wykorzysta istniejące prerogatywy prezydenckie do faktycznej kontroli nad rządem. Podkreśla, że zostanie pierwszym prezydentem, który będzie prowadził aktywną i asertywną politykę względem Rady Ministrów. Zapowiada zarazem, że będzie kontrolował pracę ministrów i w ten sposób wpływał na proces legislacyjny.

Na lutowej konwencji w Bełchatowie zapowiadał, że zamierza wetować znacznie więcej ustaw niż dotychczasowi prezydenci. „Nie podpiszę żadnej, która komplikuje i podnosi podatki” – obiecuje.

Ja będę regularnie, może nawet co tydzień, zwoływał Radę Gabinetową. Cały rząd będzie do mnie przyjeżdżał i będę każdego ministra po kolei przepytywał z tego, nad czym w tym momencie jego ministerstwo pracuje. 

Super Express, 11.03.2025

Marek Jakubiak

Uważa, że obecna konstytucja wymaga zmian. Chce, żeby nowelizację ustawy zasadniczej przygotowało powołane przez prezydenta grono składające się z przedstawicieli wszystkich środowisk politycznych.

Uważa, że prokurator generalny powinien być wybierany w wyborach powszechnych, z możliwością odwołania w referendum. Proponuje wzmocnienie roli Trybunału Stanu, tak aby to on decydował o przyznawaniu i odebraniu nominacji sędziowskich oraz tytułów naukowych. Dodatkowo prezydent miałby powoływać szefów MON i MSZ.

Prezydent w pierwszych swoich dniach, tygodniach powinien powołać konstytuantę. (...) Konstytucja ta jest już zleżała.

Super Express, 4.02.2025 

Szymon Hołownia

Chce zwiększyć autonomię i kompetencje samorządów. Popiera decentralizację władzy w Polsce. Twierdzi, że kluczowy dla wyrównania szans rozwojowych każdego regionu jest sprawiedliwy podział środków finansowych. 

Zainicjował ustawę, która umożliwiałaby wyjście Polski z UE tylko po przeprowadzeniu referendum, a nie, tak jak obecnie, decyzją zwykłej większości parlamentarnej, rządu i prezydenta. 

To, co możemy zrobić na dole, nie powinno być załatwiane na górze. Samorządy mają być partnerami, nie podwładnymi centrali. Decentralizacja nie jest tylko postulatem – to warunek konieczny rozwoju i bezpieczeństwa Polski.

V Forum Samorządowe Polski 2050, 29.03.2025

Joanna Senyszyn

Podkreśla, że zależy jej na zwiększeniu reprezentacji głosu obywateli w parlamencie, szczególnie w Senacie. Postuluje zniesienie jednomandatowych okręgów w wyborach do Senatu oraz niewprowadzanie ich w wyborach do Sejmu.

Przekonuje, że pięcioprocentowy próg wyborczy jest relatywnie wysoki dla małych formacji.

W tej chwili jest tak patologiczna sytuacja, że w danym okręgu wyborczym do Senatu 70% obywateli, a nawet i więcej, może nie mieć swojego przedstawiciela. A więc Polacy tracą poczucie, że mają swoich przedstawicieli w Sejmie czy w Senacie. 

debata w Telewizji Republika, 14.04.2025

Adrian Zandberg 

Twierdzi, że politycy w kampanii marnują pieniądze z budżetu państwa na reklamy i bilbordy. A pieniądze, które pozyskują od najbogatszych darczyńców, „nie są za nic”. „Potem są programy dopłat dla deweloperów, ulgi podatkowe dla multimilionerów. To naprawdę nie jest przypadek”.

Jest otwarty na rozmowę o zmianach w ordynacji wyborczej, ponieważ uważa, że obecna nie spełnia założeń polskiej Konstytucji. „W małych okręgach realny próg wyborczy jest grubo powyżej pięcioprocentowego progu, który mamy wpisany w naszym prawie”.

Musimy ograniczyć rolę, jaką pieniądze odgrywają w polityce (...). Powinniśmy zdecydowanie ograniczyć możliwość wpłacania przez bardzo bogatych ludzi wielkich pieniędzy na kampanie wyborcze.

debata w Telewizji Republika, 14.04.2025

Grzegorz Braun

Jest zwolennikiem systemu prezydenckiego. Chce, żeby głowa polskiego państwa miała większy niż obecnie wpływ na życie polityczne kraju. To właśnie w tę stronę chce zmienić Konstytucję.

Uważa, że pierwszym krokiem do zyskania większości potrzebnej do zmiany ustawy zasadniczej jest wygranie przez niego wyborów prezydenckich.

Trzeba natychmiast podjąć intensywne prace studyjne, trzeba dążyć do zmiany ustawy zasadniczej, żeby zmienić Konstytucję.

spotkanie z wyborcami w Olsztynie, 14.02.2025

Krzysztof Stanowski

Uważa, że wszelkie przejawy aktywności obywatelskiej utrudniają życie polityków i niepotrzebnie zajmują ich czas. O ile odrzucanie pomysłów obywateli jest dość szybkie, to mielenie list poparcia w niszczarkach ma być żmudną pracą. „Oni nie są od tego, żeby was słuchać i słuchać decyzji, które podejmujecie w referendach” – ironizował.

Przede wszystkim trzeba zabronić referendum.

debata w Telewizji Republika, 14.04.2025

Maciej Maciak

Nie znaleźliśmy wypowiedzi Macieja Maciaka w tym temacie.