Wczoraj minęły dwa lata od inauguracji Sejmu X kadencji. Od 13 listopada 2023 roku posłowie zebrali się na 44 posiedzeniach i uchwalili 337 ustaw, z czego większość to nowelizacje już istniejących przepisów. Przez dwa lata utrzymał się podział na rządzącą koalicję 15 października z wiodącą rolą Koalicji Obywatelskiej i opozycję, której ton nadaje najliczniejszy klub w Sejmie, czyli Prawo i Sprawiedliwość.
Przez dwa lata zmieniło się prawie 7 proc. składu Sejmu. W sumie z pełnienia mandatu zrezygnowało 32 parlamentarzystów – zastąpiły ich osoby z kolejnych pozycji na listach wyborczych. Największy exodus nastąpił po wyborach do Parlamentu Europejskiego w czerwcu 2024 r. Z Warszawy do Brukseli przeniosło się 26 posłów i posłanek (a jeśli liczyć Mariusza Kamińskiego i Macieja Wąsika, których mandaty zostały wcześniej wygaszone, to – 28). Na zmiany w sejmowych ławach wpływ miały także wybory prezydenckie w 2025 r. Po wygranej Karola Nawrockiego 4 posłów PiS objęło funkcje w Kancelarii Prezydenta.
Poza Polskim Stronnictwem Ludowym – Trzecią Drogą wszystkie kluby są mniej liczne niż na początku kadencji. Prawu i Sprawiedliwości ubyło 3 członków, Polsce 2050 – 2, Konfederacja również utraciła 2 posłów, a KO – jednego. Najwięcej, bo 5 osób odeszło z Koalicyjnego Klubu Parlamentarnego Lewicy.
Powstały dwa nowe koła poselskie. Zrzeszające byłych parlamentarzystów Lewicy – koło Razem oraz koło Konfederacja Korony Polskiej – sejmowa emanacja partii posła do PE Grzegorza Brauna, stworzone w większości przez byłych polityków Konfederacji.
Koło skupiające polityków związanych z Pawłem Kukizem w listopadzie 2024 r. zmieniło nazwę z Kukiz’15 na Wolni Republikanie i powiększyło swój skład o jednego posła (to posłowie, którzy do Sejmu dostali się z list PiS).
Obecnie 4 osoby pozostają poza strukturami klubów/kół parlamentarnych. Izabela Bodnar i Tomasz Zimoch opuścili klub Szymona Hołowni – Polska 2050, a Tomasz Rzymkowski po objęciu mandatu za Marcina Przydacza (PiS), nie dołączył do żadnego sejmowego ugrupowania. 6 listopada b.r. z członkostwie w klubie KO zrezygnował Marcin Józefaciuk. Przez większość kadencji niezrzeszony pozostawał Adam Gomoła, jednak niedawno ponownie został członkiem klubu Polska 2050-TD. Koło Razem prawdopodobnie opuści Paulina Matysiak, która 12.11.2025 r. została wykluczona z partii.
Podstawową funkcją Sejmu jest funkcja prawodawcza. Posłowie są w Konstytucji wymienieni jako pierwsza grupa, której przysługuje inicjatywa ustawodawcza. Niemniej w procesie tworzenia prawa na prowadzenie wysuwa się rząd. Od początku kadencji Rada Ministrów przedłożyła 335 projektów ustaw, Senat – 10, prezydent (Andrzej Duda i Karol Nawrocki) – 12, obywatele – 15.
Z puli tak zwanych projektów poselskich, 210 złożyła grupa posłów (Regulamin Sejmu wymaga podpisów min. 15 posłów), a 16 komisje sejmowe (stan na 31.10.2025). To projekty, które mają nadany numer druku – „identyfikator” uprawniający do dalszej pracy nad dokumentem.
Projekty poselskie są składane przez grupę posłów (minimum 15) najczęściej z jednego ugrupowania. Projektów międzyklubowych jest niespełna 20 proc – 41 z 210 projektów złożonych do 31.10.2025 (do puli 41 projektów międzyklubowych wliczamy także te, pod którymi podpisali się posłowie niezrzeszeni).
Jeśli posłów z danego ugrupowania/koalicji jest za mało, by stworzyć klub (minimum 15 posłów), mogą stworzyć koło poselskie (minimum 3 posłów). Wtedy członkowie i członkinie koła nie mogą jednak samodzielnie składać projektów ustaw. Potrzebują do tego poparcia parlamentarzystów z innych formacji, tak aby podpisów pod projektem było minimum 15.
Ugrupowania wchodzące w skład koalicji (KO, PSL-TD, Polska 2050, Lewica) złożyły w sumie 113 projektów, czyli trochę więcej niż ⅓ tego, co w tym samym okresie czasie przedłożył rząd.
Projekty poselskie – koalicja | |
|---|---|
| Polska 2050-TD | 34 |
| międzyklubowe | 23 |
| Lewica | 22 |
| KO | 20 |
| PSL-TD | 14 |
Wspólnych projektów koalicyjnych, czyli takich, które popierają posłowie minimum dwóch z czterech koalicyjnych klubów, jest 23. Czasami poparcie między koalicjantami było symboliczne, jak w przypadku złożonego przez PSL projektu uchylającego przepisy wprowadzonej w lipcu 2023 r. nowelizacji Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Nowelizacja liberalizowała zasady prowadzenia amatorskich poszukiwań zabytków, budziła jednak zastrzeżenia środowiska naukowego, zarzucano jej brak zgodności z przepisami krajowymi i międzynarodowymi. Pod propozycją PSL-u popisał się polityk KO Bartłomiej Sienkiewicz (obecnie europoseł), Bartosz Romowicz z Polska 2050 i Adam Gomoła, który wtedy był posłem niezrzeszonym, a w październiku 2025 r. wrócił do Polski 2050.
Wspólnych projektów, w których jest więcej niż jeden reprezentant wnioskodawców z różnych klubów koalicyjnych, złożono 10. Jednym z nich jest nowelizacja Ustawy o drogach publicznych. Do reprezentowania wnioskodawców na forum Sejmu upoważnieni zostali Marek Jan Chmielewski (KO) i Arkadiusz Sikora (Lewica). Projekt wprowadzający zmiany stawek za postój pojazdów w strefie płatnego parkowania zebrał rekordową liczbę podpisów. Poparło go 143 parlamentarzystów: 92 z KO, 19 z Lewicy, 25 z Polska 2050 i 7 z PSL-TD.
Szerokie poparcie wśród koalicjantów zyskały także projekty dotyczące zmian w sądownictwie. Pod projektem ustawy o Trybunale Konstytucyjnym podpisało się 126 parlamentarzystów koalicji, pod przepisami wprowadzającymi tę ustawę – 127 posłów (w tym prawdopodobnie omyłkowo jeden z posłów PiS). W obu projektach do reprezentowania wnioskodawców zostały wyznaczone 4 osoby (po jednym z każdego klubu). 125 podpisów udało się zebrać pod nowelizacją Ustawy o ochronie zwierząt wprowadzającą zakaz chowu i hodowli zwierząt na futro w celach komercyjnych. Projekt, który pilotowała Małgorzata Tracz (KO), udało się złożyć dzięki podpisom: 85 posłów KO, 21 Lewicy, 19 Polska 2050.
Projekty poselskie mogą być formą nacisku na rząd, szczególnie wtedy, gdy wśród koalicjantów nie ma zgody co do kształtu proponowanych zmian. Tak było z projektem ustawy o związkach partnerskich (i projektem ustawy z przepisami wprowadzającymi). Projekt rządowy utknął na etapie Stałego Komitetu Rady Ministrów. W odpowiedzi klub Lewicy złożył projekt poselski będący praktycznie duplikatem propozycji minister Kotuli (obecnie sekretarz stanu w KPRM). Projekt poselski 10 lipca 2025 r. został skierowany do pierwszego czytania na posiedzeniu Sejmu, które do tej pory się nie odbyło. Nie wiemy, co dalej stanie się z projektem, po kompromisie wypracowanym w rządzie przez PSL i Lewicę.
Nie powiodły się poselskie próby wprowadzenia zmian w przepisach regulujących kwestię aborcji. Do tej pory żaden z pięciu (dwa Lewicy, jeden KO, wspólny Lewicy i KO, wspólny Polski 2050 i PSL-u) projektów nie został uchwalony, cztery są w toku, zaś projekt Lewicy dotyczący częściowej dekryminalizacji i depenalizacji przerwania ciąży został odrzucony na 15 posiedzeniu Sejmu.
Projekty poselskie – opozycja | |
|---|---|
| PiS | 64 (w tym 12 z Wolnymi Republikanami) |
| Konfederacja | 32 (w tym 5 z Wolnymi Republikanami) |
| Razem | 1 (ze wsparciem PiS i Wolnych Republikanów) |
Od początku kadencji najwięcej, bo 64 z 210 projektów poselskich, którym nadano numer druku, złożyło Prawo i Sprawiedliwość. Z tej puli 52 projekty to inicjatywy, pod którymi podpisali się wyłącznie politycy największego klubu opozycyjnego, a 12 to takie, które wsparli posłowie koła Wolni Republikanie (dawniej koło Kukiz’15). Mimo że PiS w każdym z tych 12 projektów zagwarantował większość podpisów, to w 4 na przedstawiciela wnioskodawców został wybrany Jarosław Sachajko (Wolni Republikanie). Był on odpowiedzialny za projekty nowelizacji ustaw: o ubezpieczeniu społecznym rolników, o społeczno-zawodowych organizacjach rolników oraz niektórych innych ustaw, o ochronie zwierząt, o specjalnych strefach rolniczych. W ramach liczącego 4 osoby koła Republikanów, Sachajko nie miałby szans na samodzielne zainicjowanie swoich projektów.
Nie próżnuje także klub Konfederacji. 32 projekty złożone przez posłów tego ugrupowania doczekały się numeru druku. Dla 5 dodatkowym wzmocnieniem były podpisy posłów koła Wolnych Republikanów (koła Kukiz’15 – przed zmianą nazwy) lub posłów niezrzeszonych. Jednak za każdym razem przedstawicielem wnioskodawców był polityk Konfederacji.
W toku prac legislacyjnych 4 zostały zostały wycofane z dalszych prac, w tym 3 po wygaszeniu mandatów poselskich Grzegorza Brauna i Stanisława Tyszki, którzy w czerwcu 2024 r. zostali wybrani do Parlamentu Europejskiego. Tym samym liczba popierających projekty zmniejszyła się, a próg 15 podpisów nie został utrzymany. Z kolei propozycja nowelizacji Kodeksu pracy (wydłużenie urlopu macierzyńskiego dla mam wcześniaków) została wycofana w styczniu 2025 r., dwa miesiące po tym, jak Sejm głosami wszystkich obecnych na posiedzeniu posłów (w tym polityków Konfederacji), zagłosował za rządową propozycją wprowadzającą uzupełniający urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków i długotrwale hospitalizowanych noworodków.
Tylko jeden projekt zyskał zwolenników wśród przedstawicieli wszystkich prawicowych klubów i kół. Pod nowelizacją Ustawy o ochronie zwierząt autorstwa posła Sachajki podpisało się 15 polityków PiS, 6 Konfederacji i 2 polityków Kukiz’15 (dziś Wolnych Republikanów). Propozycja Sachajki była ostatecznie rozpatrywana łącznie z projektem zainicjowanym przez Małgorzatę Tracz – a nowelizacja zawiera głównie zapisy przygotowane przez posłankę KO.
Posłowie PiS-u i koła Razem należą do sejmowej opozycji, poza tym programowo, szczególnie w kwestiach światopoglądowych, niewiele ich łączy. Jednak to wśród posłów PiS-u Razem znalazło poparcie dla nowelizacji prawa oświatowego znoszącej odpłatność za jeden gorący posiłek dla uczniów w szkołach podstawowych. Pod projektem, poza posłami Razem, podpisało się 7 polityków PiS, wszyscy członkowie koła Wolni Republikanie, poseł niezrzeszony Tomasz Rzymkowski oraz poseł Łukasz Litewka z Lewicy.
Propozycja nowelizacji Kodeksu wyborczego autorstwa Polska2050-TD, nie wymagała podpisów od parlamentarzystów innych klubów – posłowie z ugrupowania Szymon Hołowni mogli złożyć ją samodzielnie. Projekt z września 2024 r. dotyczył wprowadzenia platformy do obsługi elektronicznego zbierania podpisów poparcia kandydatów i komitetów w wyborach. Jednak projekt zebrał szersze poparcie. Znalazły się pod nim nazwiska 3 polityków PiS-u, 4 polityków Lewicy (którzy obecnie są w kole Razem) i dwóch posłów z Kukiz’15 (obecnie Wolni Republikanie).
Projektów, bez względu na to, kto jest ich inicjatorem, jest w sumie więcej, bo część nie ma jeszcze nadanego numeru druku. To projekty, które marszałek Sejmu kieruje do zaopiniowania przez Biuro Legislacyjne, Biuro Ekspertyz i Oceny Skutków Regulacji lub do innych instytucji – w trybie i na zasadach określonych w osobnych przepisach, a w przypadku podejrzenia, że projekt może być niezgodny z prawem (w tym prawem UE lub zasadami techniki prawodawczej) – do sejmowej Komisji Ustawodawczej.
Od początku kadencji wątpliwości proceduralne dotyczyły 16 projektów rządowych, 34 projektów złożonych przez kluby opozycyjne (złożonych osobno lub jako projekty międzyklubowe), 2 projektów komisyjnych, 2 projektów prezydenckich, 17 złożonych przez ugrupowania koalicyjne (złożonych osobno lub jako projekty międzyklubowe).
Część z „zamrożonych” projektów na pewno nie trafi do obiegu legislacyjnego. 15 zostało wycofanych przez wnioskodawców (rząd wycofał 14 swoich propozycji, posłowie Konfederacji – jeden: nowelizację ustawy o podatku od towarów i usług). 4 projekty Konfederacji zostały wycofane w wyniku utraty poparcia. Powodem była za mała liczba nazwisk na liście wnioskodawców (mniej niż 15).
2 projekty posłów PiS-u (Ustawa o ochronie ludności oraz o stanie klęski żywiołowej oraz nowelizacja prawa celnego) Komisja Ustawodawcza uznała za niedopuszczalne. Zgodnie z Regulaminem Sejmu tak zaopiniowanemu projektowi Marszałek Sejmu może (ale nie musi) nie nadać dalszego biegu.
Jednym z założeń nowelizacji Regulaminu Sejmu z lipca 2024 r. było ograniczenie możliwości „zamrożenia” projektów ustaw w komisjach sejmowych.
Zgodnie z art. 43 Regulaminu Sejmu komisje, do których skierowano projekt ustawy, mają 9 miesięcy od dnia pierwszego czytania na przedstawienie sprawozdania o tym projekcie. Na wniosek komisji termin może zostać wydłużony o 3 miesiące. Decyzję o przedłużeniu terminu podejmuje marszałek Sejmu. Zmiany w tym zakresie obowiązują od 31 października 2024.
Na 55 poselskich projektów opozycji, które są na różnych etapach procesu legislacyjnego, ale przed trzecim czytaniem, w komisjach ponad 9 miesięcy czeka 5 projektów, z czego 3 ponad 12 miesięcy.
Najdłużej (ponad rok) leżakują projekty złożone przez posłów PiS:
skierowana do Komisji Regulaminowej, Spraw Poselskich i Immunitetowych oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej nowelizacja Ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne oraz niektórych innych ustaw rozszerzająca katalog osób zobowiązanych do złożenia oświadczenia majątkowego, a dla osób pełniących najważniejsze funkcje w państwie przewidująca obowiązek złożenia kopii zeznań podatkowych z ostatnich 10 lat;
skierowana do Komisji Finansów Publicznych nowelizacja Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zakładająca podniesienie kwoty wolnej od podatku do wysokości 12 krotności minimalnego wynagrodzenia ale nie mniejszej niż 60 000 zł;
skierowana do Komisji Nadzwyczajnej ds. zmian w kodyfikacjach nowelizacja Kodeksu postępowania karnego i Kodeksu karnego dotycząca zwiększenia ochrony prawnej funkcjonariuszy Policji i Staży Granicznej, których dobra zostały naruszone podczas wykonywania czynności lub zadań służbowych.
W przypadku pierwszego projektu posłowie podkomisji, do której ostatecznie trafiła propozycja nowelizacji, zwrócili się do marszałka Sejmu o przedłużenie o 3 miesiące terminu przedstawienia sprawozdania. Prośba została sformułowana jeszcze w lipcu, a od tego czasu minęły kolejne 3 miesiące. Sprawozdania na stronie Sejmu wciąż nie ma.
Nowelizacją ustawy o PiT Komisja Finansów Publicznych jeszcze się nie zajęła, mimo że pierwsze czytanie na posiedzeniu Sejmu odbyło się 9 maja 2024. To oznacza, że projekt ustawy czeka na sprawozdanie już 18 miesięcy – dwa razy więcej niż maksymalny termin, który przewiduje Regulamin Sejmu.
Natomiast prace nad ostatnią z wymienionych propozycji PiS są cały czas w toku – nowelizacja jest rozpatrywana łącznie z innymi projektami z zakresu prawa karnego.
Termin 9 miesięcy na prace został także przekroczony przy złożonej przez PiS nowelizacji Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwiększającej limit przychodów zwolnionych z PIT do 120 tys. zł dla podatników wychowujących czworo lub więcej dzieci przy jednoczesnym zwiększeniu limitu dochodów ograniczających zastosowanie ulgi prorodzinnej dla wychowujących jedno dziecko. 24 stycznia b.r. projekt został skierowany do rozpatrzenia przez Komisję Finansów Publicznych i nie został przez nią jeszcze rozpatrzony. Tego samego dnia do Komisji Nadzwyczajnej ds. zmian w Kodyfikacjach trafił projekt Konfederacji o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia nadużywania tymczasowego aresztowania oraz praw osób tymczasowo aresztowanych. Projekt jest w toku – rozpatrywany przez podkomisję stałą ds. nowelizacji prawa karnego wspólnie z innymi powiązanymi tematycznie projektami.
Problem spowolnienia prac na etapie komisji nie dotyczy wyłącznie propozycji składanych przez opozycję. Przedłożenia klubów wchodzących w skład koalicji również zatrzymują się w komisjach na dłużej. Aktualnie (stan na 31.10.2025) od momentu pierwszego czytania komisje sejmowe przez ponad 9 miesięcy nie przedstawiły sprawozdań do 17 z 55 rozpatrywanych przez nie projektów.
Po dwóch latach pracy widać, że liczba poselskich projektów przygotowanych przez opozycję (97) jest mniej niż projektów koalicjantów (113). Nie jest to jednak duża dysproporcja. Nie można jednak ignorować faktu, że na poczet działań koalicji zaliczają się wychodzące z ministerstw projekty rządowe, a te w Sejmie stanowią większość. Wynikający z rozkładu sił politycznych podział najdobitniej przejawia się w ostatnim etapie procesu legislacyjnego. Z 210 projektów poselskich, dotychczas uchwalonych zostało 50, z czego 4 to projekty opozycji, zaś wśród 17 odrzuconych – opozycyjnych projektów jest 14.