Priorytet dla transportu publicznego? System ścieżek rowerowych? Remont zaniedbanej drogi? Sprawdź, jak władze gminy mogą wpływać na rozwój transportu w twojej miejscowości.
Gmina planuje, organizuje i finansuje transport na swoim terenie. Specjalnie powstałe przedsiębiorstwa, na przykład Zarząd Transportu Miejskiego czy Powiatowy Zakład Transportu, ustalają trasy, projektują przystanki i przygotowują rozkład jazdy autobusów, tramwajów lub innych środków transportu, np. metra, promów czy trolejbusów. Jeśli gmina nie posiada własnych środków transportu, poszukuje firmy, której zapłaci za wykonanie tego zadania. Jednocześnie wyznacza ona standard usług, którego powinni przestrzegać wszyscy przewoźnicy. Samorząd odpowiada za system informacji dla pasażerów i dba o wprowadzanie ekologicznych środków transportu.
Gmina zarządza infrastrukturą transportową – buduje i remontuje drogi. Decyduje, jak wyglądają chodnik, jezdnia, droga dla rowerów. W ostatnim czasie trendem jest ułatwianie transportu dla pieszych poprzez likwidowanie przejść podziemnych oraz nadziemnych – tuneli oraz wiaduktów i zastępowanie ich pasami. Gmina może wprowadzić rozwiązania, które faworyzują transport publiczny, np. buspasy, opłaty za parkowanie w centrum miasta, darmowe parkingi P+R (na których można zostawić samochód, dojeżdżając spoza miasta, a potem przesiadając się do transportu publicznego) dla posiadaczy biletów komunikacji miejskiej.
Transport publiczny gmina finansuje ze sprzedaży biletów i z środków własnych np. wpływów z podatków i różnych opłat. Samorząd musi wprowadzić ustawowe ulgi m.in. dla dzieci, emerytów oraz nauczycieli. Zwrot za te bilety gmina otrzymuje z budżetu państwa. Niektóre z samorządów wprowadzają całkowicie bezpłatne przejazdy dla niektórych grup. Finansują to z własnego budżetu.
Gmina odpowiada za budowę i remonty dróg gminnych położonych na jej terenie. Na remont lub budowę drogi gmina może otrzymać dotacje z programów krajowych lub unijnych oraz od innych samorządów, np. z budżetu sąsiedniego miasta. Remonty i rozbudowa dróg powiatowych i wojewódzkich finansowane są przez samorząd powiatowy i wojewódzki, a także z subwencji drogowej wypłacanej samorządom z budżetu państwa.
Mieszkańcy muszą czasem dojechać dalej niż do granicy swojej gminy. Korzystają wtedy z transportu organizowanego przez powiat i województwo, za który odpowiadają odpowiednio starosta i marszałek województwa.
Województwo organizuje transport regionalny. Spina sieć połączeń, które pozwalają przemieszczać się z różnych gmin czy powiatów na terenie jednego województwa. Dofinansowuje kursowanie busów, a także płaci za kolej regionalną. W tym przypadku wybiera przewoźnika, który na jej zlecenie będzie wykonywał przejazdy kolejowe, lub samodzielnie uruchamia spółkę udzielającą takich usług.
Gminy, powiaty i województwa mogą wspólnie tworzyć sieci transportowe, np. w ramach związków międzygminnych lub metropolitalnych mogą wprowadzić wspólny bilet dla mieszkańców sąsiadujących ze sobą gmin.