NIK chwali rząd za budżet, ale zwraca uwagę na problemy społeczne. Za brak dostatecznych działań krytykuje także władze samorządowe.
Posłowie zapoznają się ze sprawozdaniem z działalności Najwyższej Izby Kontroli w 2017 roku. NIK publikuje raporty ze swojej pracy co roku w czerwcu lub lipcu. Później prezes NIK omawia je na posiedzeniu komisji do spraw kontroli państwowej, a komisja wydaje opinię. Rok temu opinia komisji była negatywna, a Sejm głosami posłów PiS odrzucił całe sprawozdanie (tak samo w 2015 r.). W tym roku komisja ponownie zarekomendowała odrzucenie dokumentu.
Jak mówi dla MamPrawoWiedziec.pl przewodniczący komisji Tadeusz Dziuba (PiS) jednym z powodów takiej decyzji jest „krytyczna ocena zorganizowania Izby i relacji wewnątrz tej instytucji”. Komisja zarzuca Izbie także braki danych w sprawozdaniach. – Kierownictwo NIK wyraźnie próbuje ograniczać funkcję kontrolną komisji kontroli państwowej, czyli Sejmu, po prostu nie dostarczając niezbędnych danych. – komentuje przewodniczący komisji.
NIK przeprowadziło w 2017 roku 110 kontroli planowych, czyli wynikających z rocznego planu pracy.
Najważniejszą planową kontrolą NIK-u jest kontrola budżetu państwa. Najwyższa Izba Kontroli oceniła jego wykonanie pozytywnie. Dochody budżetu wyniosły 350,4 mld zł. To o 7,7 proc. więcej niż przewidziano w ustawie budżetowej i 11,4 proc. więcej niż w 2016 roku. Większość dochodów pochodzi z podatków (90 proc.). Państwo zebrało ich na kwotę 315,3 mld zł - 14,1 mld zł więcej niż planowano. Według NIK przyczyniło się do tego głównie uszczelnienie ściągalności podatku VAT, z którego dochód wyniósł 156,8 mld zł – o 13,3 mld zł niż założono w budżecie.
Wydatki z budżetu były o 15 mld zł większe niż w 2016 roku (375,8 mld zł). Ich wzrost wynika głównie z realizacji programu 500 plus (NIK zwraca jednak uwagę na jego pozytywne skutki). Wzrost dochodów domowych Polaków połączony ze spadkiem bezrobocia wpłynął pozytywnie na gospodarkę – PKB w Polsce w 2017 roku zwiększył się realnie o 4,6 proc, podczas gdy rok wcześniej wzrost ten wyniósł 3 proc. Informację dotyczącą wykonania przez budżetu prezez NIK przedstawiał już na posiedzeniu w lipcu w związku z głosowaniem nad udzieleniem rządowi absolutorium.
W ubiegłym roku NIK przeprowadziła także 107 kontroli doraźnych, np. wynikających z wniesionej skargi lub sprawdzających, czy dana placówka przestrzega zaleceń.
Przykładem pozaplanowej kontroli było m.in. sprawdzenie dostępności świadczeń ginekologiczno-położniczych na wsiach.
Kontrola wykazała, że choć poza miastami mieszka ok. 40 proc. polskich kobiet i noworodków, liczba poradni ginekologicznych jest tam nieproporcjonalnie niska – wynosi tylko 17 proc. Nie ma w Polsce województwa, w którym poradnie ginekologiczne-położnicze znajdowałyby się we wszystkich gminach. Najtrudniejsza sytuacja jest w województwie podlaskim, gdzie poradni nie ma w blisko 80 proc. gmin – mówił prezes NIK Krzysztof Kwiatkowski. Według raportu “w województwach podlaskim i lubelskim na jedną poradnię ginekologiczną na wsi przypadało nawet 27 tys. kobiet, które w skrajnych przypadkach do poradni miały 50 km”.
NIK sporządził również raport o ochronie powietrza, który opublikowano wczoraj. Postulat w tej sprawie zgłosiła komisja senacka. Według NIK działania ministerstw oraz samorządów w kwestii smogu “były daleko niewystarczające”. Przygotowany przez Ministerstwo Energii projekt rozporządzenia, określający standardy jakości dla paliw stałych, “zabezpiecza w znacznie większym stopniu interesy lobby węglowego, niż dążenie do ochrony Polaków i środowiska naturalnego przed negatywnymi skutkami zanieczyszczenia powietrza.” Izba wyliczyła, że dojście do wymaganych standardów jakości powietrza może zająć, w zależności od województwa, od 24 do niemal 100 lat. Za walkę ze smogiem odpowiada nie tylko rząd, ale i samorządy, tymczasem kontrola NIK w pięciu urzędach marszałkowskich wykazała, że tylko dwa województwa: małopolskie i dolnośląskie posiadały adekwatne dane o ekologicznych efektach programów ochrony powietrza – mówił w oświadczeniu prezes NIK.
To będzie prawdopodobnie ostatnie sprawozdanie obecnego prezesa NIK, którego kadencja kończy się w sierpniu 2019 roku. Wobec Krzysztofa Kwiatkowskiego toczy się także postępowanie związane z zarzutami o wypływanie na obsadę stanowisk dyrektorów w delegaturach NIK.
Tekst został zaktualizowany o uzasadnienie przewodniczącego komisji ds. kontroli państwowej