Kto odpowiada za przedszkole i szkołę podstawową w twojej miejscowości? Skąd gmina bierze fundusze na pensje nauczycieli? Które szkoły podlegają władzom gminy, a które władzom powiatu? Przybliżamy wpływ władz samorządowych na edukację.
Dzieci do 18 roku życia mają obowiązek edukacji szkolnej, a prawo do edukacji przysługuje już trzylatkom. Gmina musi zapewnić miejsce w przedszkolu najmłodszym, tym starszym w szkole podstawowej. Nie chodzi tylko o ławkę i krzesło. Władze samorządowe mają obowiązek prowadzić placówki edukacyjne, zapewnić uczniom dojazd do szkoły oraz zatrudnić, a także kształcić nauczycieli, pedagoga oraz psychologa. Dla uzupełnienia edukacji szkolnej w gminie musi znaleźć się przynajmniej jedna biblioteka finansowana przez władze lokalne.
Władze powiatu odpowiadają za kształcenie w szkołach ponadpodstawowych: liceach, technikach oraz szkołach branżowych, które zastąpiły „zawodówki”. Powiaty są też odpowiedzialne za prowadzenie szkół specjalnych, sportowych i poradni pedagogicznych. Szczególnie istotna jest ta pierwsza grupa, przy której często działają bursy. Powiat organizuje edukację dla uczniów ze specjalnymi potrzebami: w spektrum autyzmu, niesłyszących, niewidomych.
Na szczeblu województwa możemy uczyć się w wyższych szkołach zawodowych i policealnych. Uczelnie wyższe nie podlegają samorządom, jednak pełnią niezwykle istotną rolę dla miast wojewódzkich. To dzięki nim przyjeżdżają do nich młodzi z okolicy, często zasilając później rynek pracy.
Skąd samorządy biorą na to pieniądze?
- finansowanie szkół w gminach zapewnia rząd poprzez subwencję oświatową, choć nie jest ona wystarczająca, aby pokryć wszystkie potrzeby,
- gminy dofinansowują szkoły z dochodów własnych,
- wydatki na oświatę to przeciętnie ⅓ budżetu gminy lub miasta, większość tej kwoty przeznaczona jest na wynagrodzenia nauczycieli.
Gmina dba o naszą edukację poprzez:
- prowadzenie żłobków i przedszkoli,
- zapewnianie transportu do placówek: przedszkoli i szkół podstawowych,
- wzbogacanie oferty edukacyjnej szkół, np. poprzez prowadzenie zajęć dodatkowych,
- podnoszenie kompetencji nauczycieli,
- remonty szkół i wyposażanie ich w pomoce dydaktyczne,
- przyznawanie stypendiów,
- prowadzenie bibliotek.
Radni mogą decydować o:
- projektowaniu sieci szkół – gdzie powstanie nowa szkoła, która szkoła zostanie zlikwidowana,
- uruchamianiu nowych bibliotek i ośrodków edukacyjnych,
- wysokości budżetu na remonty szkół i przedszkoli, dodatkowe zajęcia czy obiady dla uczniów,
- kryteriach rekrutacji do przedszkoli,
- liczbie i godzinach odjazdu autobusów dla uczniów, tak by mieli szansę brać udział w zajęciach dodatkowych,
- strategii polityki oświatowej.
Zapytaj radnych i radne:
- Które szkoły w gminie należy w pierwszej kolejności wyremontować?
- W jaki sposób powinna zmienić się sieć szkół, by odpowiadała rozwojowi gminy?
- Ile pieniędzy ze środków własnych dokłada gmina do prowadzenia szkół? Czy i jak powinna zmienić się ta kwota?
- Jak rozwiązać problem przepełnionych szkół i prowadzenia lekcji w trybie popołudniowym?
- Jakie zajęcia dodatkowe w szkołach powinna dotować gmina?
- Czy naszą gminę stać na to, by płacić więcej nauczycielom? Ile powinni zarabiać?