Nowe prawa: straż miejska zważy ciężarówki

JAK?

Nowelizacja ustawy o drogach publicznych to reakcja na wyrok 

Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 2019 r. (sprawa C-127/17). Sześć lat temu przedsiębiorcy z branży transportowej, na których nakładano ich zdaniem bezprawne kary za przekroczenie nacisku osi, złożyli skargę do Komisji Europejskiej. Komisja uwzględniła skargę i przekazała ją do Trybunału Sprawiedliwości. 

Trybunał stwierdził, że przez istniejący w Polsce obowiązek posiadania zezwoleń na przejazd pojazdów o nacisku osi do 11,5 ton po drogach publicznych, aż 97 proc. infrastruktury drogowej jest niedostępna dla przewoźników (w tym wszystkie drogi samorządowe). To zaś jest niezgodne z prawem unijnym (dyrektywa Rady 96/53/WE) oraz unijną zasadą swobody wymiany towarowej. 

Nowelizacja podtrzymuje zasadę, że ruch ciężarówek po drogach publicznych w Polsce nie wymaga zezwoleń. Zarządcy dróg oraz samorządy mają jednak prawo nakładać ograniczenia, jeśli wymaga tego stan techniczny drogi lub jeśli występuje zagrożenie dla pobliskich obszarów lub obiektów (np. sąsiedztwo parków narodowych czy szkół). A do egzekwowania takich zakazów upoważniono dodatkową służbę – straż miejską.

CO?

Od 13 marca straż miejska została wyposażona w nowe uprawnienia. Będzie kontrolować wagę ciężarówek. Dotychczas zajmowali się tym inspektorzy Inspekcji Transportu Drogowego, funkcjonariusze Policji, Straży Granicznej, Służby Celno-Skarbowej oraz osoby działające w imieniu zarządcy drogi (czyli w imieniu wójta, starosty lub marszałka województwa).

Ograniczenia wagowe dla ciężarówek dotyczą tylko dróg samorządowych. Oprócz tego rady gmin (miast) będą mogły wydzielać strefy, w których będzie obowiązywać zakaz ruchu pojazdów o dopuszczalnym nacisku powyżej 8 albo 10 ton. Strażnicy otrzymali uprawnienia m.in. do zatrzymania pojazdu, legitymowania kierowcy, sprawdzenia nacisku osi pojazdu znajdującego się na drodze oraz zatrzymania pojazdu, jeśli przekroczy dopuszczalny nacisk.

CO TO PRZYNIESIE?

Według danych Ministerstwa Infrastruktury w Polsce działa 490 oddziałów straży (w tym 409 straży miejskich i 81 straży gminnych). Nowe uprawnienia oznaczają konieczność zakupu sprzętu do kontroli oraz przeszkolenia funkcjonariuszy. Nie wszystkie samorządy muszą zdecydować się na wykorzystanie strażników do nowej roli. Ustawa to umożliwia, ale nie nakłada żadnego przymusu na władze samorządowe.

Wyposażenie straży w nowe uprawnienia może zaskakiwać w świetle często powracającej dyskusji o jej likwidacji. Samorządy uzyskały możliwość powoływania straży miejskich w 1990 r. na mocy ustawy o Policji. Ich działalność uregulowano w 1997 r. ustawą o Strażach Gminnych. Ostatni raz projekt w sprawie uchylenia tej ustawy i likwidacji straży w całej Polsce złożyła w 2018 r. partia Kukiz’15, ale nie uzyskała wymaganego poparcia większości sejmowej. Największą liczbę straży odnotowano w 2012 r., gdy funkcjonowało 596 oddziałów. Od tego czasu liczba ta maleje.