Jakie priorytety stawia sobie nowa Rzeczniczka Praw Dziecka?

Rzeczniczka Praw Dziecka Monika Horna-Cieślak odpowiedziała na pytania MamPrawoWiedziec.pl. Tym razem Krótka Piłka dotyczyła praw najmłodszych i została skierowana także do posłów i posłanek pracujących w komisjach: Edukacji, Nauki i Młodzieży oraz Sprawiedliwości i Praw Człowieka. Ich odpowiedzi są już dostępne na naszej stronie w zakładce poglądy polityków. O tym o co i dlaczego pytaliśmy, możecie przeczytać tutaj. Poniżej natomiast opisujemy i analizujemy odpowiedzi Rzeczniczki Praw Dziecka, a także prezentujemy je w formie ankiety.

Monika Horna-Cieślak jest zdecydowaną przeciwniczką klapsów i uważa je za przemoc wobec dziecka. Jeśli chodzi o reformę polskiego systemu alimentacyjnego, uważa, że w pierwszej kolejności należy zająć się pracami nad wprowadzeniem alimentów natychmiastowych, zasądzanych po złożeniu wniosku w formularzu urzędowym. 

Rzeczniczka nie zdecydowała się na odpowiedź w pytaniu o to, czy określenie „władza rodzicielska” należy zastąpić „opieką rodzicielską”, i przekonuje, że na ten temat będzie rozmawiała z osobami młodymi, aby to oni przedstawili swoje spojrzenie na właściwy język w dyskursie o rodzinie. Warto zaznaczyć, że tak samo Monika Horna-Cieślak odpowiedziała na pytania o obowiązkowość prac domowych i możliwości poprawy sytuacji edukacyjnej dzieci z Ukrainy uczących się w polskim systemie. W obu przypadkach Rzeczniczka nie wybrała żadnej z podanych propozycji, wskazując na potrzebę dialogu z osobami młodymi w tych kwestiach.

Odpowiedź uzyskaliśmy jednak choćby w pytaniu o rozwiązania, które zmniejszą liczbę dzieci w pieczy instytucjonalnej (np. domy dziecka) na rzecz innych form opieki. Za priorytetowe Monika Horna-Cieślak uznaje podniesienie wynagrodzeń dla rodzin zastępczych do wysokości średniego wynagrodzenia oraz zwiększenie dostępności specjalistycznych usług medycznych dla dzieci w pieczy zastępczej.

Rzeczniczka wskazała również priorytety w kwestii poprawy dobrostanu psychicznego dzieci i młodzieży, uznając za nie konieczność zatrudnienia psychologa w każdej szkole, a także szkolenia dla wychowawców z profilaktyki zdrowia psychicznego.

Wiemy też, że Monika Horna-Cieślak nie popiera zmian w Kodeksie karnym, które zakładają, że po ukończeniu 14 roku życia nieletni przestępca w szczególnych przypadkach może odpowiadać jak osoba dorosła. Wprowadzone zmiany to także rozszerzenie katalogu przestępstw, za które karnie odpowiadać może 15-latek. Rzeczniczka jest im przeciwna.

Przechodząc do edukacji, adwokatka nie chce zwiększenia kompetencji kuratorów oświaty, lecz uważa, że to samorządy uczniowskie powinny mieć większy wpływ na życie szkoły. Twierdzi, że należy odejść od wystawiania stopni za zachowanie i  zastąpić je ocenami opisowymi, a edukację psychoseksualną włączyć do programu nauczania. Nie ma jednak zdania w sprawie zapewnienia darmowych posiłków wszystkim chętnym uczniom.

Jest także przekonana, że nauczanie domowe powinno być jedną z przyjętych form edukacji, wspieraną przez państwo. Tym samym chce dać pełną swobodę rodzicom i uczniom w decyzji o wyborze sposobu edukacji. Tak samo pewnie stoi na stanowisku, iż edukacja włączająca jest szansą dla wszystkich na równą edukację. Chce, aby skupiono się na jak najszerszym dostosowaniu polskich szkół do potrzeb osób z niepełnosprawnościami.

Jak wynika z odpowiedzi nowej Rzeczniczki Praw Dziecka, jej kadencja będzie w znacznym stopniu różniła się od działań i priorytetów jej poprzednika, Mikołaja Pawlaka. Najbardziej widoczne zmiany pojawią się w podejściu do wychowania dziecka, wsparcia zdrowia psychicznego najmłodszych i myśleniu o edukacji. Widać również, że są kwestie, na temat których Rzeczniczka chce zasięgać opinii wśród samych zainteresowanych – dzieci i młodzieży.

Poniżej odpowiedzi Rzeczniczki Praw Dziecka w formie ankiety.

Które z poniższych stwierdzeń jest bliższe Pani/Pana poglądom? 

A. Dyscyplinujący klaps to jedynie metoda wychowawcza. Rodzice mają prawo do wychowania dziecka zgodnie z wybranymi przez siebie metodami.

B. Dyscyplinujący klaps to przemoc wobec dziecka. Rodzice mają prawo do wychowywania dziecka zgodnie z wybranymi przez siebie metodami, ale ich swoboda kończy się, gdy zaczynają sprawiać fizyczny i psychiczny ból dziecku.

1. Zdecydowanie A
2. Raczej A
3. Raczej B

4. Zdecydowanie B

5. Nie mam zdecydowanej opinii w tej sprawie.

Według Krajowego Rejestru Długów w 2023 r. 292 tys. osób uchyliło się od obowiązku alimentacyjnego. Które z poniższych rozwiązań uważa Pani/Pan za priorytetowe w reformie polskiego prawa alimentacyjnego?

1. Wprowadzenie alimentów natychmiastowych, zasądzanych po złożeniu wniosku w formularzu urzędowym.

2. Wprowadzenie postępowania mediacyjnego, mającego na celu pojednanie rodziców i dojście do porozumienia w kwestii alimentów.
3. Wypracowanie systemu obiektywnych kryteriów, wyznaczających minimalną wysokość alimentów podlegającą corocznej waloryzacji.
4. Nie mam zdecydowanej opinii w tej sprawie.

Miejsce na ewentualne skomentowanie lub uzasadnienie odpowiedzi na pytanie.

Wybieram tę odpowiedź jako priorytetową, ale będę pracowała nad wprowadzeniem wszystkich powyższych.

Czy zgadza się Pani/Pan z poniższym stwierdzeniem? Określenie „władza rodzicielska” wprowadza podległość dziecka wobec rodzica. Należy je zastąpić terminem „odpowiedzialność rodzicielska”.

1. Tak
2. Nie

3. Nie mam zdecydowanej opinii w tej sprawie.

Miejsce na ewentualne skomentowanie lub uzasadnienie odpowiedzi na pytanie.

Na ten temat będę rozmawiała z osobami młodymi w zakresie tego, jak oni sami określiliby relacje na linii rodzic-dziecko.

Według raportu Najwyższej Izby Kontroli (2023) w Polsce brakuje rodzin zastępczych. W latach 2019 – 2021 liczba dzieci przeniesionych z pieczy rodzinnej do pieczy instytucjonalnej (domów dziecka) wzrosła o 62 proc. Które z poniższych rozwiązań należy Pani/Pana zdaniem wprowadzić, aby zmniejszyć liczbę dzieci w pieczy instytucjonalnej na rzecz innych form opieki?

1. Podniesienie wynagrodzeń dla zawodowych rodzin zastępczych przynajmniej do wysokości średniego wynagrodzenia.

2. Wprowadzenie rozwiązań ułatwiających dostępność specjalistycznych usług medycznych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych dla dzieci przebywających w pieczy zastępczej.

3. Zmniejszenie liczby ograniczeń prawnych w procesie adopcji dziecka.
4. Rozszerzenie listy podmiotów, które mogą prowadzić proces adopcji dzieci z Polski do rodzin zagranicznych.
5. Nie mam zdecydowanej opinii w tej sprawie.

Miejsce na ewentualne skomentowanie lub uzasadnienie odpowiedzi na pytanie.

Wybieram te dwie odpowiedzi jako priorytetowe, ale będę pracowała nad wprowadzeniem wszystkich powyższych.

W Polsce 9 proc. dzieci i młodzieży poniżej 18 roku życia (ok. 630 tys.) potrzebuje wsparcia psychologicznego i/lub psychiatrycznego (NIK, 2020). Poniżej wymieniliśmy propozycje działań mogących poprawić stan ochrony zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Prosimy o wybranie rozwiązań, które uważa Pani/Pan za priorytetowe.

1. Zatrudnienie psychologa w każdej szkole.

2. Szkolenia dla nauczycieli-wychowawców z profilaktyki zdrowia psychicznego i budowania odporności emocjonalnej uczniów (w tym wsparcie nauczycieli w prowadzeniu zajęć w ramach wyjść w przyrodę)

3. Włączenie tematyki zdrowia psychicznego do programów nauczania.
4. Zmiany w systemie kształcenia lekarzy pediatrów w kierunku wczesnego wykrywania nieprawidłowości w zachowaniu/rozwoju psychicznym dziecka.
5. Szkolenia dla pracowników socjalnych, pracujących z rodzinami w potrzebie ze wstępnej diagnozy kryzysów psychicznych.
6. Szkolenia z wiedzy o zdrowiu psychicznym skierowane do rodziców.
7. Zapewnienie finansowania ogólnopolskiego telefonu zaufania w trybie całodobowym.
8. Nie mam zdecydowanej opinii w tej sprawie.

Miejsce na ewentualne skomentowanie lub uzasadnienie odpowiedzi na pytanie.

Wybieram te dwie odpowiedzi jako priorytetowe, ale będę pracowała nad wprowadzeniem wszystkich powyższych.

Według nowelizacji Kodeksu karnego po ukończeniu 14 roku życia nieletni przestępca w szczególnych przypadkach za popełnione czyny może odpowiadać jak osoba dorosła. Rozszerzony został również katalog przestępstw, za które karnie odpowiadać może 15-latek. Czy uważa Pani/Pan ten kierunek zmian za słuszny?

1. Tak

2. Nie

3. Nie mam zdecydowanej opinii w tej sprawie.

Poniżej wymieniliśmy postulaty dotyczące zmian w oświacie obecne w debacie publicznej. Czy popiera Pani/Pan wprowadzenie wymienionych rozwiązań?  

Które z poniższych stwierdzeń dotyczących prac domowych jest najbliższe Pani/Pana poglądom?

1. Zadawanie prac domowych nie powinno mieć miejsca. Czas pozalekcyjny to czas wolny ucznia.
2. Prace domowe powinny być utrzymane, ale traktowane jako zadanie dodatkowe, a nie obligatoryjne i zagrożone złą oceną.
3. Prace domowe to również czas na przyswojenie treści. Powinny być przemyślane, ale obowiązkowe.

4. Nie mam zdecydowanej opinii w tej sprawie.

Miejsce na ewentualne skomentowanie lub uzasadnienie odpowiedzi na pytanie.

Będę rozmawiać z osobami młodymi na ten temat.

Według danych Ministerstwa Edukacji i Nauki liczba dzieci, które przechodzą na nauczanie domowe, rośnie. W 2023 r. z tej formy edukacji korzystało 42 329 uczniów i uczennic. Które z poniższych stwierdzeń jest bliższe Pani/Pana poglądom?

A. Miejsce uczniów i uczennic jest w szkole. Należy ograniczać możliwość przechodzenia dzieci do edukacji domowej. Taka forma nauki powinna być możliwa tylko w szczególnych okolicznościach.

B. Nauczanie domowe powinno być jedną z przyjętych form edukacji wspieraną przez państwo. Każde dziecko wraz z rodzicem powinno móc wybrać preferowaną przez siebie metodę kształcenia.

1. Zdecydowanie A
2. Raczej A
3. Raczej B

4. Zdecydowanie B

5. Nie mam zdecydowanej opinii w tej sprawie.

Obowiązek szkolny dotyczy wszystkich dzieci w Polsce. W 2021 r. ok. 300 tys. z nich posiadało orzeczenie o niepełnosprawności. Które z poniższych stwierdzeń dotyczących edukacji włączającej jest bliższe Pani/Pana poglądom?

A. Edukacja włączająca może mieć niekorzystne skutki dla poziomu kształcenia w polskich szkołach i stanu psychicznego dzieci z niepełnosprawnościami. Dlatego należy skupić się na rozwoju szkół specjalnych – zwiększać ich liczbę oraz lepiej dostosowywać je do konkretnych potrzeb uczniów i uczennic.

B. Edukacja włączająca to szansa dla wszystkich uczniów i uczennic na równą edukację. Dlatego należy skupić się na dostosowaniu szkół publicznych do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami i położyć nacisk na integrację dzieci z niepełnosprawnościami z pozostałymi uczniami.

1. Zdecydowanie A
2. Raczej A
3. Raczej B

4. Zdecydowanie B

5. Nie mam zdecydowanej opinii w tej sprawie.

Według danych Systemu Informacji Oświatowej (2023) w polskich szkołach i przedszkolach uczy się obecnie 286 tys. dzieci z Ukrainy. Kolejne 200 tys. deklaruje naukę zdalną w systemie ukraińskim. Poniżej przedstawiliśmy propozycje poprawy ich sytuacji edukacyjnej. Które z rozwiązań uważa Pani/Pan za najważniejsze?

1. Wprowadzenie obowiązku nauki stacjonarnej w polskich szkołach dla wszystkich uczniów i uczennic z Ukrainy.
2. Zwiększenie liczby asystentek/asystentów międzykulturowych w szkołach lub nauczycieli wspomagających.
3. Zorganizowanie systemu szkoleń i kursów dla nauczycieli zwiększających ich kompetencje w uczeniu uczniów i uczennic z Ukrainy.
4. Wsparcie szkół w prowadzeniu działań na rzecz integracji polskich i ukraińskich dzieci.
5. Stworzenie sieci szkół ukraińskich dla dzieci uchodźczych.
6. Nie mam zdecydowanej opinii w tej sprawie.

7. Inne (jakie?): Będę na ten temat rozmawiać z osobami młodymi