Szesnastolatkowie przy urnach i mandaty za brak oddania głosu. Procedury wyborcze w krajach członkowskich UE

Już za nieco ponad dwa tygodnie obywatele wszystkich państw członkowskich UE wybiorą swoich przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego. Głosowanie w całej Unii odbędzie się w dniach 6-9 czerwca. Zasady głosowania pomiędzy krajami w pewnych aspektach znacząco się od siebie różnią. Opisujemy najciekawsze różnice.

Kto może głosować?

W większości państw UE czynne prawo wyborcze (prawo do udziału w głosowaniach) obywatele uzyskują wraz z ukończeniem 18. roku życia. Są jednak wyjątki od tej reguły – w Austrii, Belgii, Niemczech i na Malcie głosować mogą już osoby szesnastoletnie, a w Grecji – siedemnastoletnie.

A kto musi głosować?

W pięciu państwach członkowskich udział obywateli w głosowaniu jest obowiązkowy – we wspomnianej już Belgii oraz Grecji, a także w Luksemburgu, Bułgarii i na Cyprze. Obowiązek głosowania dotyczy nie tylko obywateli tych państw znajdujących się w krajach pochodzenia, ale także zarejestrowanych obywateli UE stale zamieszkujących wymienione państwa, czyli np. Polaków zamieszkujących w Belgii. W Belgii za absencję przy urnie wyborczej grozi grzywna od 40 do 80 euro, w praktyce jednak kary często nie są egzekwowane z uwagi na braki kadrowe belgijskiej policji. Ponadto 16- i 17-letni belgijscy wyborcy nie są objęci obowiązkiem głosowania w tegorocznych wyborach.

W Luksemburgu kary sięgają od 100 euro do nawet 1000 euro w przypadku kolejnych absencji wyborczych. Jednak, jak podaje luksemburska telewizja RTL, ostatnie sankcje związane z absencją wyborczą obywateli egzekwowano w… 1964 roku. Czy mamy zatem do czynienia z realnym obowiązkiem?

Kto może głosować elektronicznie?

W Polsce, podobnie jak w zdecydowanej większości państw UE, przekazanie swojego głosu drogą elektroniczną nie jest jeszcze możliwe. Wyjątkiem jest Estonia, w której już od lat można głosować elektronicznie. W 2023 r. ponad połowa głosów w lokalnych wyborach została oddana przez Internet. Estonia umożliwia głosowanie w sposób elektroniczny również swoim obywatelom przebywającym za granicą.

W 2018 r. przyjęto poprawki do Aktu Wyborczego z 1976 roku wprowadzającego możliwość głosowania elektronicznego w wyborach do PE. Jednak to po stronie państw członkowskich należy decyzja o ratyfikacji przepisów oraz wdrożeniu głosowania elektronicznego. Polska co prawda przyjęła znowelizowane przepisy w 2019 r., ale nie wdrożyła głosowanie elektronicznego.

Zobacz najnowsze

Czy Polak w Polsce może zagłosować na Niemkę, a Niemka w Niemczech na Polaka?

Odpowiadając krótko: tak i tak. W wyborach do Parlamentu Europejskiego w Polsce mogą wystartować obywatele Unii Europejskiej niebędący obywatelami polskimi. A polscy obywatele mogą kandydować w innych państwa Unii.  

Potencjalny kandydat lub kandydatka musi mieć ukończone 21 lat, stale zamieszkiwać w państwie, w którym kandyduje, i nie może równocześnie kandydować w wyborach do PE w innym państwie członkowskim.

Czy europosłowie są wybierani w taki sam sposób we wszystkich państwach?

Systemy wybierania posłów i posłanek różnią się między krajami. W kilku państwach, m.in. w Niemczech, Francji czy Hiszpanii istnieje system tzw. listy zamkniętej. Oznacza to, że wyborca może oddać głos na listę, nie może jednak zmienić kolejności kandydatów wedle preferencji. W większości państw (w tym w Polsce, ale też np. we Włoszech, Szwecji czy Grecji) obowiązuje preferencyjny system wyboru kandydata, czyli wyborczyni wskazuje, którego dokładnie kandydata wybiera. W Irlandii i na Malcie obowiązuje system pojedynczego głosu przechodniego. W tym systemie wyborca ma jeden głos, ale może uszeregować kandydatów w swojej preferencji, oznaczając ich jako swój kolejno pierwszy, drugi, trzeci i kolejny wybór.  

Jak wynika z analizy powyższych składowych procesu wyborczego, istnieją różnice pomiędzy poszczególnymi państwami członkowskimi w zakresie organizacji wyborów. Należy jednak wymienić cztery elementy, które są wspólne dla wszystkich krajów członkowskich:

  • wybory muszą odbyć się pomiędzy 6 a 9 czerwca 2024 r.,
  • liczba posłów i posłanek wybranych do PE z danego komitetu wyborczego jest proporcjonalna do liczby głosów uzyskanych przez komitet,
  • obywatele UE mieszkający w innych krajach członkowskich mogą głosować i kandydować w miejscu swojego zamieszkania,
  • każdy może oddać tylko jeden głos.

Jak głosować z zagranicy? Jakich terminów muszę dopełnić?

Informacje na ten temat znajdziesz w jednym z naszych niedawnych artykułów.