Kim są posłowie i posłanki Trzeciej Drogi?

W wyborach do Sejmu Trzecia Droga zajęła trzecie miejsce, zdobywając 3 110 670 głosów (14,4 proc.). Jako że Szymon Hołownia wszedł do polityki po wyborach parlamentarnych w 2019 r., trudno porównywać ten wynik do poprzednich elekcji parlamentarnych. Można jednak wskazać, że PSL, startujący w wyborach w 2019 r. między innymi z Pawłem Kukizem na listach, zdobył 1 578 523 głosów, a w wyborach prezydenckich w 2020 r. liderzy Trzeciej Drogi – Szymon Hołownia i Władysław Kosiniak-Kamysz – otrzymali w sumie nieco ponad 3 100 000 głosów, a więc osiągnęli bardzo podobny wynik do tego, który obecnie zdobyła prowadzona przez nich koalicja.

Trzecia Droga najwyższe poparcie uzyskała w województwie podlaskim – 18,86 proc. głosów (to w tym okręgu kandydował Szymon Hołownia) i wielkopolskim (16,69 proc.), a najniższe w województwie dolnośląskim (12,48 proc.) i zachodniopomorskim (12,52 proc.). Ugrupowanie cieszyło się popularnością w podobnym stopniu wśród głosujących w mieście (14,11 proc.) i na wsi (15,04 proc.), zdobyło także 12,18 proc. głosów z zagranicy. 

Z ramienia Trzeciej Drogi do Sejmu kandydowało 918 osób. Mandat posłanki i posła na Sejm X kadencji uzyskało 65 kandydatów tego komitetu. Trzecia Droga zdobyła mandaty we wszystkich okręgach wyborczych, a najwięcej (po 3 mandaty) w okręgu nr 19 (Warszawa i zagranica) i 24 (Białystok). Najwyższe wyniki indywidualne uzyskali liderzy koalicyjnych partii – Szymon Hołownia (okręg nr 24 – Białystok, 79 951 głosów) i Władysław Kosiniak-Kamysz (okręg nr 15 – Tarnów, 50 139 głosów), a także pierwszy wiceprzewodniczący Polski 2050, Michał Kobosko (okręg nr 19 – Warszawa, 61 452 głosów). 

W sumie z list Trzeciej Drogi do Sejmu dostało się 40 osób kandydujących z pierwszego miejsca, 17 „dwójek” oraz 7 osób startujących z miejsca nr 3. Mandat poselski uzyskał również jeden kandydat spoza pierwszych trzech miejsc – Ryszard Petru – kandydujący z ostatniego (40.) miejsca na warszawskiej liście Trzeciej Drogi (okręg nr 19). Co ciekawe, w trakcie liczenia głosów wydawało się, że byłego lidera Nowoczesnej w wyścigu o mandat może wyprzedzić nienależąca do żadnej partii (popierana przez Polskę 2050) informatyczka Bożenna Hołownia, startująca z miejsca 39. Ostatecznie Ryszard Petru zdobył mandat przewagą 1599 głosów. 

Wielcy przegrani

Mandatu nie udało się natomiast uzyskać kilku innym doświadczonym parlamentarzystom, którzy kandydowali z list Trzeciej Drogi, wśród nich znajdziemy między innymi:

Jacka Protasiewicza – posła na Sejm IV, VIII i IX kadencji, w latach 2004-2014 posła do Parlamentu Europejskiego, obecnie członka Unii Europejskich Demokratów. Protasiewicz zdobył 16 684 głosów, kandydując z drugiego miejsca w okręgu nr 3 (Wrocław), Trzecia Droga zdobyła tam dwa mandaty, otrzymali je: Tomasz Zimoch startujący z pierwszego miejsca (34 187 głosów) i debiutująca w polityce, kandydująca z „trójki”, ekonomistka Izabela Bodnar (26 404 głosów).

Iwonę Michałek – posłankę na Sejm VIII i IX kadencji, wiceministrę edukacji narodowej (2019-2020), rodziny, pracy i polityki społecznej (2020), rozwoju, pracy i technologii (2020-2021), członkinię Porozumienia, a od lipca 2023 r. członkinię klubu parlamentarnego Koalicja Polska. Michałek kandydowała z czwartego miejsca w okręgu nr 5 (Toruń), zdobyła 8 096 głosów.

Artura Dziambora – posła na Sejm IX kadencji, byłego członka i wiceprezesa partii KORWiN, prezesa partii Wolnościowcy, który kandydował z ostatniego (28.) miejsca w okręgu nr 26 (Gdynia) i zdobył 9 168 głosów.

Stanisława Bukowca – posła na Sejm IX kadencji, byłego sekretarza generalnego Porozumienia, a od lipca 2023 r. członka klubu parlamentarnego Koalicja Polska, który kandydował z 3. miejsca w okręgu nr 15 (Tarnów) i zdobył 4 703 głosy.

Dariusza Kurzawę – posła na Sejm IX kadencji, członka PSL, który w okręgu nr 4 (Bydgoszcz) zdobył 10 756 głosów, kandydując z 2. miejsca na liście, jednak przegrał z „trójką” – Agnieszką Kłopotek o niecałe 300 głosów. 

Rafała Ryszczuka (12 085 głosów) – burmistrza Kisielic, członka Polski 2050, lidera elbląskiej listy Trzeciej Drogi, który przegrał walkę o mandat w okręgu nr 34 (Elbląg) o 610 głosów z „dwójką” – kandydatem PSL Zbigniewem Ziejewskim (12 695 głosów). 

Jak będą wyglądały kluby Trzeciej Drogi?

W wyborach do Sejmu na listach Trzeciej Drogi znalazło się 378 kobiet i 540 mężczyzn. Mandat uzyskało 19 kobiet i 46 mężczyzn. Dla 34 posłów i posłanek będzie to pierwsza kadencja w Sejmie, a 31 osób ma już doświadczenie parlamentarne. 

Do Sejmu dostało się 31 członkiń i członków Polski 2050 Szymona Hołowni oraz 27 osób należących do Polskiego Stronnictwa Ludowego. Oprócz nich mandaty uzyskało także 3 członków partii Centrum dla Polski, a także 4 osoby nienależące formalnie do żadnej partii politycznej, w tym 2 popierane przez Polskę 2050 (Aleksandra Leo oraz Tomasz Zimoch), 1 popierana przez PSL (Magdalena Sroka) oraz były członek Platformy Obywatelskiej Marek Biernacki.

Trzecia Droga utworzyła osobne kluby parlamentarne Polski 2050 i PSL. W charakterystyce posłanek i posłów poszczególnych ugrupowań występują pewne różnice.

Do Klubu Polskie Stronnictwo Ludowe – Trzecia Droga należy 26 posłów i 6 posłanek. Większość z nich (23 osoby) ma już doświadczenie parlamentarne, niektórzy w ostatniej kadencji, inni wracają po długiej przerwie (np. Tadeusz Samborski – poseł na Sejm II i IV kadencji), natomiast 7 posłów i 2 posłanki debiutują w Sejmie. Wśród członków klubu znajdziemy m.in. 6 parlamentarzystów, 4 prawniczki, 4 rolników i ogrodników, 4 nauczycieli i pedagożki,  3 politolożki, a także po 2 przedstawicieli władzy samorządowej (starosta i wójt), historyków i lekarzy (w tym Władysław Kosiniak-Kamysz) oraz 1 mechanika i 1 emeryta (Tadeusz Samborski).

Z kolei reprezentanci Klubu Polska 2050 – Trzecia Droga to 20 mężczyzn i 13 kobiet. Jako, że jest to stosunkowo nowe ugrupowanie na polskiej scenie politycznej, nie powinno dziwić, że aż 26 (ze wszystkich 33 członków klubu) to sejmowi debiutanci. Doświadczenie w parlamencie mają 2 posłanki (Joanna Mucha i Paulina Hennig-Kloska) oraz 5 posłów (Michał Gramatyka, Ryszard Petru, Mirosław Suchoń, Paweł Zalewski i Tomasz Zimoch). Wśród osób poselskich z Polski 2050 znajdziemy 7 przedsiębiorców, 6 ekonomistek, 3 prawników, 3 nauczycieli i pedagożek, po 2 lekarzy, przedstawicieli władzy samorządowej (burmistrz i wójt). Do innych zawodów deklarowanych przez nowych posłów tego ugrupowania należą np.: specjalistka zdrowia publicznego (Wioleta Tomczak), polityk (Szymon Hołownia), socjolożka (Agnieszka Buczyńska) i dyrektorka marketingu (Ewa Szymanowska).

Poglądy kandydatów – PSL

Do tej pory kwestionariusz poglądów MamPrawoWiedziec.pl wypełniły trzy członkinie i jeden członek PSL, którzy dostali się do Sejmu. Poniżej znajduje się zestawienie ich poglądów na wybrane, ważne tematy, o które pytaliśmy w kwestionariuszu. 

Energetyka: wszyscy są zgodni, że priorytetem dla Polski powinny być inwestycje w OZE, różnicuje ich natomiast wybór drugiego źródła energii – Jarosław Rzepa twierdzi na przykład, że „energetykę odnawialną możemy stabilizować wodorem”, na wodór wskazuje również Urszula Pasławska, z kolei Urszula Nowogórska jako uzupełnienie OZE popiera energię jądrową. Przedstawiciele PSL w większości zgadzają się, że planując politykę energetyczną, powinniśmy dbać o przyszłe pokolenia i środowisko, nawet jeśli będzie to oznaczać wzrost cen prądu. Zaznaczają jednocześnie, że zielona transformacja nie musi oznaczać wzrostu cen prądu. 

Aborcja: w kwestii aborcji reprezentanci PSL są zachowawczy – deklarują brak zdania na ten temat lub uznają, że aborcja powinna być legalnym zabiegiem medycznym, ale w komentarzu postulują powrót do tzw. kompromisu aborcyjnego oraz organizację referendum w tej sprawie. 

Praworządność: posłanki i poseł PSL są zdania, że od 2015 r. w wyniku reform wymiar sprawiedliwości i sądownictwo zostały zmienione w sposób uniemożliwiający im realizowanie zadań wynikających z Konstytucji i postulują odwrócenie reform. Urszula Pasławska uznaje „reformę sądownictwa w celu przywrócenia praworządności” jako jedną z trzech głównych reform, jakich Polska potrzebuje w obecnej kadencji parlamentu. 

Mieszkania: w kwestii mieszkalnictwa reprezentanci PSL wybierali w kwestionariuszu różne rozwiązania, które miałyby zapewnić obywatelom dostępne cenowo mieszkania o odpowiednim standardzie tj.: dopłaty lub finansowanie wkładu własnego na pierwsze mieszkanie dla osób młodych, budowę mieszkań na wynajem przez samorządy (z finansową pomocą państwa), niskooprocentowane kredyty na zakup pierwszego mieszkania dla osób młodych. 

Granica: politycy PSL pytani o działania, które należy podjąć w związku z trwającym kryzysem na granicy z Białorusią, przede wszystkim zgodnie wskazują na konieczność utrzymania zapory na granicy i rozbudowanie jej na kolejnych odcinkach granic. Połowa wskazuje również na konieczność podjęcia działań w krajach pochodzenia migrantów, zniechęcających do wybierania Polski jako szlaku migracyjnego do Europy. Wśród odpowiedzi znalazły się także pojedyncze wskazania na rozbijanie grup przemytników i handlarzy ludźmi w Polsce oraz organizację punktów pomocy humanitarnej dla osób, które przekroczyły granicę. 

Obronność: reprezentanci PSL mają różne poglądy w kwestiach obronności, dwoje z nich uważa, że bezpieczeństwo Polsce zapewni rozwój armii narodowej – dozbrajanie oraz zwiększanie liczby żołnierzy, dlatego należy w dalszym ciągu podnosić wydatki na obronność. Natomiast pozostała dwójka jest zdania, że bezpieczeństwo Polsce gwarantują sojusze międzynarodowe – przyszły rząd powinien skupić się na wzmocnieniu pozycji Polski w NATO, UE i w relacjach z USA, a obecny poziom wydatków na obronność jest wystarczający. W otwartej części kwestionariusza prawie wszyscy reprezentanci PSL wskazali, że celem Polski w najbliższych latach powinna być odbudowa pozycji na arenie międzynarodowej i w UE. 

Media: posłanki i poseł PSL są zwolennikami likwidacji abonamentu telewizyjnego oraz Rady Mediów Narodowych. Uważają, że publiczna telewizja powinna przejść proces decentralizacji zarządzania, a stacje regionalne powinny mieć większą autonomię w działaniu i doborze treści. Są przeciwni ograniczeniu możliwości działania na polskim rynku zagranicznych wydawców mediów informacyjnych. Bożena Żelazowska wskazuje „odpolitycznienie mediów publicznych” jako jeden z trzech głównych celów, które zamierza osiągnąć w parlamencie. 

Poglądy kandydatów – Polska 2050

Do tej pory kwestionariusz poglądów MamPrawoWiedziec.pl wypełniło 16 posłanek i posłów Polski 2050 Szymona Hołowni. 

Energetyka: prawie wszyscy reprezentanci Polski 2050 zgadzają się ze stwierdzeniem, że planując politykę energetyczną, powinniśmy dbać o przyszłe pokolenia i środowisko, nawet jeśli będzie to oznaczać wzrost cen prądu. Jednocześnie wiele osób w komentarzach dodaje, że zielona energia jest tańsza i oparta na niej transformacja energetyczna może jednocześnie umożliwić dbanie o środowisko i obniżenie cen energii. Wszyscy zgodnie twierdzą, że Polska powinna postawić na rozwój odnawialnych źródeł energii, a co trzecia osoba dodatkowo wskazuje energetykę jądrową. Sześcioro polityków i polityczek Polski 2050 wypowiedziało się także w sprawie finansowanych z budżetu państwa działań ograniczających wpływ wyższych cen energii na życie obywateli i rozwój gospodarki. Większość z nich opowiada się za inwestycjami w termomodernizację budynków oraz za instalacją odnawialnych źródeł energii w budynkach, niektórzy popierają także dopłaty do rachunków dla osób najuboższych.

Aborcja: blisko 90% posłów i posłanek Polski 2050, którzy wypełnili kwestionariusz, uważa, że aborcja powinna być legalnym zabiegiem medycznym. Pozostali nie mają zdecydowanej opinii w tej sprawie, natomiast żaden reprezentant Polski 2050 nie uważa, że aborcja powinna być uznana za przestępstwo. Nieco bardziej szczegółowy obraz poglądów posłanek i posłów możemy odczytać z ich komentarzy – kilkoro z nich podkreśla konieczność organizacji referendum w tej sprawie, co jest też oficjalnym stanowiskiem Trzeciej Drogi prezentowanym w kampanii wyborczej. Część opowiada się za powrotem do tzw. kompromisu aborcyjnego, jeszcze inni są zwolennikami liberalizacji prawa aborcyjnego – np.:

Ewa Szymanowska: „Jestem za legalną aborcją do 12 tygodnia ciąży”.

Rafał Kasprzyk: „To kobieta powinna decydować o dokonaniu lub nie aborcji. Aborcja powinna być legalna, dostępna i finansowana z budżetu państwa. Państwo powinno też zapewnić opiekę dla kobiety po takim zabiegu”.

Praworządność: wszyscy reprezentanci Polski 2050 są zgodni co do tego, że w wyniku reform od 2015 r. wymiar sprawiedliwości i sądownictwo zostały zmienione w sposób uniemożliwiający im realizowanie zadań wynikających z Konstytucji i domagają się odwrócenia reform. Michał Kobosko dodaje, że już przed 2015 r. sądy nie działały dobrze, mowa zatem nie o odwróceniu reform, ale o „takim przekształceniu systemu, by obywatel czuł, że może skutecznie szukać w sądach sprawiedliwości”.

Mieszkania: w kwestii problemu niedoboru mieszkań na rynku politycy Polski 2050 opowiadali się przede wszystkim za budową mieszkań na wynajem przez samorządy, z finansową pomocą państwa (15 na 16 osób, które wypełniły kwestionariusz), 6 osób popiera dopłaty lub finansowanie wkładu własnego na pierwsze mieszkanie dla osób młodych, a 5 osób niskooprocentowane kredyty na zakup pierwszego mieszkania dla osób młodych. 5 osób opowiedziało się również za deregulacją prawa budowlanego. 

Granica: w kwestii kryzysu na granicy polsko-białoruskiej 70 proc. posłanek i posłów Polski 2050 uważa, że należy skupić się na rozbijaniu grup przemytników i handlarzy ludźmi w Polsce, a 65 proc, że należy podejmować działania w krajach pochodzenia migrantów, zniechęcające do wybierania Polski jako szlaku migracyjnego do Europy. Poza tym niespełna 50 proc. opowiada się za organizacją punktów pomocy humanitarnej dla osób, które przekroczyły granicę.

Obronność: większość (70 proc.) reprezentantów Polski 2050 uważa, że bezpieczeństwo Polsce gwarantują sojusze międzynarodowe – przyszły rząd powinien skupić się na wzmocnieniu pozycji Polski w NATO, UE i w relacjach z USA, a obecny poziom wydatków na obronność jest wystarczający. Pozostałe 30 proc. jest zdania, że bezpieczeństwo Polsce zapewni rozwój armii narodowej – dozbrajanie oraz zwiększanie liczby żołnierzy, dlatego należy w dalszym ciągu podnosić wydatki na obronność. Ponadto posłowie i posłanki Polski 2050 uważają, że Polska powinna wspierać Ukrainę militarnie i humanitarnie, a po wojnie przyczynić się do odbudowy kraju, (wszyscy za wyjątkiem Pawła Śliza, który jest zdania, że wsparcie powinno trwać do momentu zakończenia wojny). Adam Gomoła podkreśla także, że „Polska i nasza gospodarka powinny zająć wiodące miejsce w inwestycjach w odbudowanie Ukrainy”. Podobnego zdania jest Michał Kobosko. 

Media: wszyscy politycy i polityczki Polski 2050 uważają, że należy zlikwidować Radę Mediów Narodowych. Prawie wszyscy popierają również likwidację abonamentu telewizyjnego i decentralizację zarządzania telewizji publicznej. Wszyscy oprócz Adama Lubońskiego sprzeciwiają się ograniczaniu działania na polskim rynku zagranicznych wydawców mediów informacyjnych.